Гiсторыка-культурны аспект намiнацыi урбанонiмаў сучаснага горада Брэста

Abstract

Miasto Brześć, którego historia liczy tysiąc lat, wchodziło w skład Rusi Kijowskiej, Wielkiego Księstwa Litewskiego, Rzeczypospolitej, a od roku 1795 – Imperium Rosyjskiego. W XX w. miasto było częścią Polski (1919–1939), wchodziło w skład Związku Radzieckiego (1939–1941) jako centrum nowo utworzonego obwodu brzeskiego Białoruskiej Sowieckiej Socjalistycznej Republiki (BSSR), znajdowało się pod niemiecką okupacją (1941–1944), ponownie znalazło się w granicach ZSSR (1944–1991, od roku 1945 – BSSR), a od 1991 roku należy do suwerennej Republiki Białoruskiej. Niniejszy artykuł poświęcony jest historyczno-kulturowemu aspektowi nazewnictwa ulic współczesnego miasta Brześcia. Analizie semantycznej poddanych zostało 51 jednostek powstałych w XXI w. Zaprezentowany materiał pokazuje, że w procesie nominacji kontynuowany jest, często stosowany w XX w., model nadawania ulicom nazw pamiątkowych, służący upamiętnieniu postaci zasłużonych dla miasta Brześcia i dla obwodu brzeskiego w czasie działań wojennych w latach 1941–1944 (J. M. Winnik, W. P. Puganow, M. J. Krisztofowicz), jak również upamiętnieniu znaczących dla miasta wydarzenie historycznych, jakim była Bitwa pod Grunwaldem w roku 1410. Najnowsze ulice zostały też nazwane na cześć osób, których losy związane były z miastem przez miejsce zamieszkania bądź też inną działalność na rzecz rozwoju powojennego Brześcia (W. D. Machnowicz, W. I. Goździeckij). Jest też grupa nazw ulic upamiętniających nazwiska mistrzów pióra: białoruskich (N. Zasim, W. A. Kolesnik, I. P. Mieleż), rosyjskich (S. A. Jesienin, A. Płatonow, A. S. Gribojedow) i polskiego pisarza, historyka i działacza społecznego (J. U. Niemcewicza). Nazwy ulic nadane w pierwszym dwudziestoleciu XXI wieku, utrwalają ponadto nazwy obiektów sakralnych (ulica Iljinskaja, Irininskaja, Pokrowskaja) bądź bezpośrednio nawiązują do usytuowanej na ulicy budowli kultu religijnego (ulica Gieorgijewskaja, Rożdiestwienskaja, Sierafima Sarowskogo). Po raz pierwszy na mapie miasta pojawiły się nazwy motywowane imionami świętych Cerkwi prawosławnej (Borys, Włodzimierz, Tatiana). Próba odrodzenia języka białoruskiego w roku 1991 doprowadziła do tego, że nazwy urzędowe były zapisywane w języku białoruskim i rosyjskim. Najnowszy spis brzeskich ulic wzbogacił się o jedną nazwę pochodzenia białoruskiego – Starożytnaja ulica (biał. старажытны – ros. древний, pol. starożytny). Oddaje to charakter miasta, świadka skomplikowanej historii na przestrzeni wieków.