Constitutional standards that define the position of self-governments of persons who practice professions of public trust

Abstract

Zgodnie art. 17 ust. 1 polskiej Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku „w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony”. Przedmiotem opracowania jest prezentacja i analiza postanowień konstytucyjnych oraz próba określenia, na ich podstawie, standardów konstytucyjnych. W konsekwencji przedstawiono: 1) uwagi na temat intencji, jakie towarzyszyły pracom nad Konstytucją; 2) najbardziej podstawowe normy konstytucyjne wyznaczające kierunki stanowienia prawa i założenia funkcjonowania samorządów (korporacji) zawodowych; 3) uwagi terminologiczne na temat pojęć „zawód”, „zawód wolny”, „zawód regulowany”, „zawód zaufania publicznego”. Ten ostatni termin nabiera cech pojęcia nietypowego dla większości konstytucji innych państw, stąd przeprowadzono szersze rozważania na temat reguł znaczeniowych, które powinny być powiązane ze zjawiskiem zaufania publicznego i pojmowaniem cech tego zawodu w Polsce. Zwrócono uwagę na dwa podstawowe zadania samorządów zawodowych: 1) reprezentację interesów grupy społeczno-zawodowej osób wykonujących zawód zaufania publicznego; 2) ukierunkowanie pieczy nad wykonywaniem zawodu na realizację i ochronę interesu publicznego. Na tle kojarzenia tych zadań pojawiały się i nadal są obecne pewne napięcia i spory środowiskowe, a nawet doktrynalne. W artykule nie pominięto tego, że analiza pozycji korporacji osób wykonujących zawody zaufania publicznego musi obecnie uwzględniać zjawiska patologiczne, które przyniósł kryzys ustrojowo-polityczny po 2015 roku