سن سنجی زیرکان به روش اورانیم- سرب در منطقه اکتشافی مس- طلا پورفیری ماهرآباد: شاهدی بر دوره متالوژنیک ائوسن میانی ذخایر پورفیری در شرق ایران

Abstract

شرق ایران به‌واسطه رژیم تکتونیکی زون فرورانش در گذشته که به فعالیتهای ماگماتیسمی آلکالن تا کالک‌آلکالن گسترده در زمان ترشیری انجامیده است، پتانسیل خوبی برای تشکیل کانسارهای مس پورفیری دارد. ماهرآباد اولین منطقه اکتشافی مس- طلای پورفیری بوده که در شرق ایران کشف شده است. این کانسار وابسته به یک سری استوک های پورفیری مونزونیتی تا دیوریتی است که درون سنگهای آتشفشانی جایگزین شده اند. پورفیری‌های مونزونیتی، نقش اساسی را در کانی‌سازی داشته اند. زون‌های دگرسانی گسترده ای شامل پتاسیک، سریسیتیک- پتاسیک، کوارتز- سریسیت- کربنات- پیریت، کوارتز- کربنات- پیریت، سیلیسی- پروپیلیتیک، پروپیلیتیک، کربناته و سیلیسی وجود دارد. کانی سازی به حالتهای افشان، استوک ورک و برش هیدروترمالی اتفاق افتاده است. براساس اکتشاف اولیه، مس بین 179 تا 6830 گرم در تن (میانگین 3200 گرم در تن) و طلا بیش از 1000 میلی گرم در تن (میانگین 570 میلی گرم در تن) وجود دارد. این منطقه اکتشافی یک ذخیره مس پورفیری غنی از طلاست. سن سنجی لیزر- ابلیشن اورانیم- سرب روی دو نمونه از توده های نفوذی مرتبط با کانی سازی نشان می دهد که پورفیری‌های مونزونیتی در 8/0 ± 39 تا 8/0 ± 2/38 میلیون سال پیش در فاصله زمانی کمتر از یک میلیون سال در ائوسن میانی متبلور شده اند. این اولین سن دقیق را برای دوره کانی سازی‌های نوع پورفیری مشخص می کند. همچنین نسبت ایزوتوپ اولیه (87Sr/86Sr)i و i(143Nd/144Nd) اولیه با توجه به سن 39 میلیون سال محاسبه شد. نسبت ایزوتوپ اولیه (87Sr/86Sr)i در توده های مونزونیتی بین 7047/0 تا 7048/0 بوده است. نسبت (143Nd/144Nd)i اولیه نیز بین 512694/0 تا 512713/0 می‌باشد. میزان eNd اولیه بین 45/1 تا 81/1 است. براساس داده های ایزوتوپی منشاء ماگمای اولیه خارج از پوسته قاره ای بوده است. این پژوهش می تواند برای بررسی جایگاه تکتونو- ماگماتیکی و تکامل شرق ایران مورد استفاده قرار گیرد.