İlişki, Süreç ve Deneyim: E. P. Thompson’ın Sınıf Kuramı

Abstract

Sınıfı ilişki ve süreç olarak ele alan Edward Palmer Thompson, özgün bir Marksist sınıf kuramı geliştirmiştir. Sınıfları yapıların taşıyıcısı olarak ele alan yapısalcı Marksizmi eleştiren Thompson, sınıfın özne olma gücüne vurgu yapmıştır. Sıradan insanın gündelik deneyimlerinde sınıfsal ilişkilerin izini süren Thompson, hümanist bir tarihsel metodoloji geliştirmiştir. E. P. Thompson’ın sınıf kuramını inceleme amacı güden bu çalışmada, Thompson’ın sınıfları geniş bir teorik spektrum doğrultusunda ve zengin bir kavramsal repertuar eşliğinde ele alarak Marksist sınıf kuramına büyük bir zenginlik kattığı gösterilmeye çalışılacaktır. Öncelikle Thompson’ın sınıf kuramının dayanmış olduğu hümanist tarih perspektifi açıklanmaya çalışılacak, daha sonra ise ‘İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu’ isimli eserindeki tezlerinden hareketle, ana hatlarıyla Thompson’ın sınıf kuramı incelenecektir. Thompson’ın sınıf kuramı, diğer Marksist sınıf kuramlarıyla (özellikle yapısalcı Marksist sınıf kuramıyla) karşılaştırmalı bir şekilde ele alınarak, ilişki ve süreç olarak sınıf kavrayışının özgünlüğü gösterilmeye çalışılacaktır. Son olarak ise Thompson’ın sınıf kuramının, özne-belirlenim, sınıf-yapı, praksis-tarihsel zorunluluk düalizmlerini aştığı tezi ileriye sürülecektir.