Jel yakıtına bağlı derin yüz yanığı gelişen bir çocuk olgu

Abstract

Sayin Editor Metil alkol iceren jel yakitlarin kullanildigi kamp ve piknik ocaklari cok kullanisli urunler olmasina ragmen dikkatli kullanilmadigi zaman cok buyuk sorunlara neden olabilir Bu yazida jel yakit kullanimi sonucu yuzunde ikinci derece derin yanik meydana gelen cocuk olgu piknik ocaklarinda kullanilan bu tur yakitlarin dikkatli kullanilmasi gerektigini vurgulamak amaciyla sunuldu Oncesinde herhangi bir saglik sorunu olmayan bes yasindaki erkek cocuk yuz yanigi nedeniyle acil servise getirildi Ailesiyle birlikte piknik sirasinda jel yakit ile piknik ocagi yakilirken patlama meydana geldigi ogrenildi Getirilmeden once yuzu su ile yikanmis ve sogutulma uygulanmisti Oz ve soy gecmisinde ozellik yoktu Yasam bulgulari normaldi Fizik muayenesinde yuzun tamaminda ve boynun bir kisminda patlamis bullere ait doku artiklari iceren kizarti ve odem vardi Resim 1 Diger sistemlerin muayeneleri dogal idi Tam kan sayimi ve biyokimyasal tetkiklerinde bir anormallik saptanmadi Yaniga bagli yuzeysel ve ikinci derece derin yanik tanisi konulan hasta yatirildi Agrisi icin damardan meperidin alti saat arayla 0 5 mg kg uygulandi Yuzu serum fizyolojik ile yikandiktan sonra yapismayi onleyen bol yagli bolgesel etkili nitrofurazon iceren antibiyotikli krem emdirilmis gazli bezlerle pansuman yapildi Goz hastaliklari konsultasyonu sonrasi gozune yerel etkili steroidli damla tobramisin deksametazon baslandi Yatisinin besinci gunu genel durumu iyi olan hasta onerilerle taburcu edildi Sonraki izlemlerinde hastanin yuzunde bu yaniga bagli olarak hipertrofik skarlasma gelistigi gozlendi Alev yaniklari olum oraninin yuksek oldugu ve cerrahi mudahale gereksiniminin fazla oldugu yaniklaridir 1 Jel yakiti denen metil alkol iceren jel yakitlar ucuz ve kolay elde edilebilen urunlerdir Bu yakitlarin sonup sonmedigi tam olarak anlasilamadigi icin yanlislikla agzi kapatildiginda patlama olusabilir Yapistigi yuzeylerde yanmaya devam ettigi icin normal yaniklara gore daha derin ve ciddi yaniklar olusturabilir Yanik olumlere ve sakatliklara yol acabilen hem cocuk hem de ailesi acisindan maddi ve manevi sorunlar yaratan bir durumdur Hastalik ve olume etki eden onemli etmenler hastanin yasi yanik yuzey alani ve yanigin derinligidir 2 Yanikli hastalarin tedavisi yogun bakim kosullarinin ve egitimli calisan gerektirdiginden zahmetli ve pahalidir Ayrica fiziksel ve psikolojik sorunlarin tedavisi icin uzun rehabilitasyon ve tekrarlayan mudahaleler gerekebilmektedir Yaniklarin buyuk bir cogunlugu kaza sonucu meydana gelmektedir Bu nedenle risk etmenlerini belirleyerek kazalarin olusumunu engellemek cok daha etkili olacaktir 3 En sik sicak su ve sivilara bagli olarak yanik meydana gelir Bunu alev ve elektrik yaniklari izler Ulkemizde yapilan bir calismada yanik etkenleri 70 2 olguda sicak su ve sivi 19 9 olguda alev ve 8 8 olguda elektrik olarak bildirilmistir 4 Cocuk yanik olgularinin buyuk cogunlugu alti yasin altindadir ve erkek cocuklarda daha siktir 1 Bu yas grubundaki cocuklar cevre konusunda meraklidir dokunmaya calisir ya da ulasabilecegi seyleri tutmak isterler Ancak olasi tehlikeleri fark edemezler ve gerekli onlemleri alma kacma gibi becerileri henuz gelismemistir Bu donem yetiskin korumasi ve denetiminin gerekli oldugu donemdir 1 Yara iyilesmesi kendiliginden olusan dogal bir surectir Re epitelizasyonun yeniden tamamlandiktan sonra surec yeniden sekillenme evresi ile devam eder Bu asamada biriken maddeler parcalanir ve yeniden yapilan maddeler ile yer degistirir Bununla birlikte bir cok yanikta yeniden sekillenme evresinde maddenin turu ve yerlesimi acisindan isler ters gider ve hipertrofik skar olusur Iyilesmesi uzun zaman alan yaniklarda bu durum neredeyse kesindir 5 Yanik hastalGarinda gorulen enfeksiyonlarin ana kaynagi yanik yarasi olmakla birlikte bu hastalarda sonda iliskili idrar yolu enfeksiyonlari kateter iliskili enfeksiyonlar ve solunum yolu enfeksiyonlari da hastalik ve olumu arttirir 6 Cocuk yanik hastalarinda ozellikle genis yuzey alani icerdiginde hipotermi akciger odemi hava yolu odemi iskemi reperfuzyon hasari sonucu toksik sok sepsis uzun donemde kalici izler ve islev kayiplari olusabilir 7 Sonuc olarak yanik akut ve uzun donemde ciddi fiziksel ve psikolojik sorunlara sebep olabilen bir durum olup gelisen teknolojiye ragmen halen yasami tehdit edebilmektedir Bu yuzden ebeveynlerin bilinclendirilmesi saglanarak yanik olusumunu onlemek en etkili tedavi olacaktir Sicak su sivi ve atese ek olarak ozellikle piknik ocaklarinda kullanilan jel yakitlar da yaniga neden olabilir bu nedenle bu urunlerin kullanimi esnasinda ozellikle dikkat edilmelidir Kaynaklar Duke J Rea S Semmens J Wood F Urban compared with rural and remote burn hospitalisations in Western Australia Burns 2012; 38: 591 8 2 Fukunishi K Takahashi H Kitagishi H et al Epidemiology of childhood burns in the critical care medical center of Kinki University Hospital in Osaka Japan Burns 2000; 26: 465 9 3 Deveci M Şengezer M Er E Selmanpakoglu N Yanikta mortalite analizi Turk Plast Cer Derg 1998; 6: 108 13 4 Şenel E Polat AD Yasti AC Karacan CD Cocuk yaniklarinda mortaliteyi etkileyen temel parametreler ve alinabilecek onlemler Turkiye Cocuk Hast Derg 2007; 1: 18 25 5 Hermans MH A general overview of burn care Int Wound J 2005; 2: 206 20 6 Oncul O Yanik enfeksiyonlari I U Cerrahpasa Tip Fakultesi surekli tip egitimi etkinlikleri hastane enfeksiyonlari: korunma ve kontrol sempozyum dizisi 2008; 105: 19 7 Avni T Levcovich A Ad El DD Leibovici L Paul M Prophylactic antibiotics for burns patients: systematic review and meta analysis BMJ 2010; 340: 241