Müştâk Baba ve Kuddûsî Baba Dîvânlarında İlâhî Aşk Anlayışı Üzerine Değerlendirme

Abstract

Anadolu’da yetisen onemli mutasavvif sâirlerimizden olan Mustâk Baba (o. 1247/1832) ve Kuddusi Baba (o. 1265/1849) Kur’ân ve sunnet baglaminda bir hayat yasamis ilâhi ask yolunda tasavvufi makamlarda onemli mesafeler katetmis iki isimdir. 19. yuzyilda yasayan bu zâtlar gonul dunyalarinda tecrube ettikleri mânevi hâlleri siir diliyle sembolik olarak ifade etmislerdir. Her iki ismin pek cok ortak noktalarinin oldugu gorulmektedir. Ayni yuzyil icinde yasamalari, Kādiri tarikatina mensubiyetleri, zâhiri ve bâtini ilimlerdeki nitelikleri, dini ve tasavvufi sahada eserler kaleme almalari, telifleri arasinda Divân’larinin bulunmasi, omurlerini ilim irfân faaliyetleriyle gecirmeleri, muhtelif memleketlere seyahatler yapmalari bu ortak noktalardan bazilaridir. Mustâk Baba ve Ahmed Kuddusi’nin eserlerine ve ozellikle Divân’larina bakildiginda tasavvufi unsurlarin daha agirlikli oldugu gorulmektedir. Bu anlamda her ikisinin de siirlerinde yogun olarak ilâhi aska ulasma gayesiyle zikir, zuhd, kalp tasfiyesi, nefs tezkiyesi gibi muhtelif konulari ele aldiklari anlasilmaktadir. Bu makalede, Ahmed Kuddusi ve Mustâk Baba’nin Divân’lari baglaminda onlarin ilâhi ask anlayislari uzerinde durulacaktir. Giris ve iki bolumden olusacak olan makalenin birinci bolumunde Mustâk Baba’nin hayati, eserleri ve ilâhi ask anlayisina, ikinci bolumde ise Kuddusi Baba’nin hayati, eserleri ve ilâhi ask anlayisina yer verilecektir. Sonuc kisminda ise her iki ismin isaret ettigi ilâhi askin yani sira ortak noktalari uzerinde degerlendirme yapilacaktir.