ارزیابی و پیش بینی پراکنده‌رویی شهری شهر زنجان با تاکید بر تغییرات کاربری اراضی طی دوره زمانی (1365-1395)

علی رحیمی, محمد تقی رضویان
{"title":"ارزیابی و پیش بینی پراکنده‌رویی شهری شهر زنجان با تاکید بر تغییرات کاربری اراضی طی دوره زمانی (1365-1395)","authors":"علی رحیمی, محمد تقی رضویان","doi":"10.52547/ENVS.18.4.141","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"سابقه و هدف: پدیده پراکنده­رویی شهری امروزه به یکی از مهم­ترین دغدغه­ های برنامه­ ریزان و سیاست­گذاران تبدیل شده است؛ بطوری­که عدم توجه به آن، پیامد­های جبران ناپذیری همچون تهدید منابع طبیعی، محدودیت­ها و زیان­های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی را بدنبال داشته است. برای درک بهتر چنین الگویی، لازم به ارزیابی و شناخت عوامل اجتماعی- اقتصادی موثر بر آن می­باشد. مواد و روشها : روش تحقیق در این پژوهش، به‌صورت ترکیبی از پژوهش توصیفی و تبیینی بوده و نوع تحقیق، کاربردی و رویکرد آن، به دو صورت کمی و کیفی لحاظ می­شود. همچنین جمع­آوری داده­ها با استفاده از دو روش کتابخانه­ای و میدانی، صورت پذیرفته و از تکنیک سنجش از دور و از تصاویر ماهواره‌ای لندست منطقه، برای گرفتن تصاویر ماهواره­ای محدوده مورد مطالعه در دوره زمانی مذکور، استفاده شده است. همچنین از روش طبقه‌بندی نظارت شده، طبقه‌بندی کاربری اراضی و مدل کراس تب، میزان تغییرات انواع کاربری‌ها به کاربری اراضی ساخته‌شده، و از مدل­ هلدرن، پراکنده­رویی شهر زنجان، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. برای پیش‌بینی روند تغییرات و بررسی تغییرات احتمالی، کاربری اراضی برای افق زمانی سال 1405، از روش زنجیره‌های مارکوف استفاده شده است. نتایج و بحث:  در منطقه مورد پژوهش (زنجان) نتایج بدست آمده از تحقیق بیانگر این مطلب می باشند که در سه دهه گذشته با توسعه ناموزون شهر زنجان مساحت شهر بیش از 3 برابر شده است. بررسی تئوریکی پراکنده­رویی شهر زنجان بر اساس مدل هلدرن، مبین نقش قابل توجه پراکنده­رویی شهری در گسترش فیزیکی شهر زنجان می­باشد که همواره اثر آن بیش از عامل رشد جمعیت بوده است. مساحت شهر زنجان در طی سال های مورد مطالعه افزایش چند برابری را داشته که در مقابل این گسترش، اراضی باغی و کشاورزی کاهش قابل توجهی داشت اند. در این میان آنچه که این مسئله را مهم می نماید تغییر اراضی باغی و کشاورزی به اراضی ساخته شده می باشد. در این میان عوامل پیدا و پنهان بسیاری در این امر دخیل بوده اند که مهم ترین آنها عامل رشد جمعیت و پراکتده رویی شهری بوده است. نتیجه گیری: با توجه به پیش بینی صورت گرفته برای سال 1405 احتمال تغییر کاربری اراضی به شهر در طی 10 سال قابل توجه است که در این میان میزان اراضی ساخته شده شهر زنجان به 6311.88هکتار خواهد رسید و اراضی کشاورزی و باغی در مجموع 23.56 درصد احتمال تبدیل به شهر را دارند که اقدامات لازم در این زمینه را می طلبد تا از گسترش بی رویه شهر به این اراضی جلوگیری شود. در کشورهای توسعه یافته با توجه به اهمیت بالای توسعه پایدار، حفظ محیط زیست و استفاده کارا از منابع مختلف، مباحثی چون رشد هوشمند و توسعه درونزای شهری بسیار مدنظر بوده و هست. از این گذشته جلوگیری از اقزایش بی رویه محدوده شهر ، در دستور کار قرار دادن بلند مرتبه سازی و استفاده از الگوی شهر فشرده و همچنین هدایت جهت گسترش شهر به سمت زمین های بایر و رها شده با هدف جلوگیری از ساخت و ساز در زمین های کشاورزی را می­توان در نظر داشت.","PeriodicalId":11919,"journal":{"name":"Environmental Sciences","volume":"16 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2020-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Environmental Sciences","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.52547/ENVS.18.4.141","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0

Abstract

سابقه و هدف: پدیده پراکنده­رویی شهری امروزه به یکی از مهم­ترین دغدغه­ های برنامه­ ریزان و سیاست­گذاران تبدیل شده است؛ بطوری­که عدم توجه به آن، پیامد­های جبران ناپذیری همچون تهدید منابع طبیعی، محدودیت­ها و زیان­های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی را بدنبال داشته است. برای درک بهتر چنین الگویی، لازم به ارزیابی و شناخت عوامل اجتماعی- اقتصادی موثر بر آن می­باشد. مواد و روشها : روش تحقیق در این پژوهش، به‌صورت ترکیبی از پژوهش توصیفی و تبیینی بوده و نوع تحقیق، کاربردی و رویکرد آن، به دو صورت کمی و کیفی لحاظ می­شود. همچنین جمع­آوری داده­ها با استفاده از دو روش کتابخانه­ای و میدانی، صورت پذیرفته و از تکنیک سنجش از دور و از تصاویر ماهواره‌ای لندست منطقه، برای گرفتن تصاویر ماهواره­ای محدوده مورد مطالعه در دوره زمانی مذکور، استفاده شده است. همچنین از روش طبقه‌بندی نظارت شده، طبقه‌بندی کاربری اراضی و مدل کراس تب، میزان تغییرات انواع کاربری‌ها به کاربری اراضی ساخته‌شده، و از مدل­ هلدرن، پراکنده­رویی شهر زنجان، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. برای پیش‌بینی روند تغییرات و بررسی تغییرات احتمالی، کاربری اراضی برای افق زمانی سال 1405، از روش زنجیره‌های مارکوف استفاده شده است. نتایج و بحث:  در منطقه مورد پژوهش (زنجان) نتایج بدست آمده از تحقیق بیانگر این مطلب می باشند که در سه دهه گذشته با توسعه ناموزون شهر زنجان مساحت شهر بیش از 3 برابر شده است. بررسی تئوریکی پراکنده­رویی شهر زنجان بر اساس مدل هلدرن، مبین نقش قابل توجه پراکنده­رویی شهری در گسترش فیزیکی شهر زنجان می­باشد که همواره اثر آن بیش از عامل رشد جمعیت بوده است. مساحت شهر زنجان در طی سال های مورد مطالعه افزایش چند برابری را داشته که در مقابل این گسترش، اراضی باغی و کشاورزی کاهش قابل توجهی داشت اند. در این میان آنچه که این مسئله را مهم می نماید تغییر اراضی باغی و کشاورزی به اراضی ساخته شده می باشد. در این میان عوامل پیدا و پنهان بسیاری در این امر دخیل بوده اند که مهم ترین آنها عامل رشد جمعیت و پراکتده رویی شهری بوده است. نتیجه گیری: با توجه به پیش بینی صورت گرفته برای سال 1405 احتمال تغییر کاربری اراضی به شهر در طی 10 سال قابل توجه است که در این میان میزان اراضی ساخته شده شهر زنجان به 6311.88هکتار خواهد رسید و اراضی کشاورزی و باغی در مجموع 23.56 درصد احتمال تبدیل به شهر را دارند که اقدامات لازم در این زمینه را می طلبد تا از گسترش بی رویه شهر به این اراضی جلوگیری شود. در کشورهای توسعه یافته با توجه به اهمیت بالای توسعه پایدار، حفظ محیط زیست و استفاده کارا از منابع مختلف، مباحثی چون رشد هوشمند و توسعه درونزای شهری بسیار مدنظر بوده و هست. از این گذشته جلوگیری از اقزایش بی رویه محدوده شهر ، در دستور کار قرار دادن بلند مرتبه سازی و استفاده از الگوی شهر فشرده و همچنین هدایت جهت گسترش شهر به سمت زمین های بایر و رها شده با هدف جلوگیری از ساخت و ساز در زمین های کشاورزی را می­توان در نظر داشت.
查看原文
分享 分享
微信好友 朋友圈 QQ好友 复制链接
本刊更多论文
求助全文
约1分钟内获得全文 去求助
来源期刊
自引率
0.00%
发文量
0
期刊最新文献
Legal exploration of the relationship between corporate social responsibility and environmental civil liability Invasiveness risk assessment of non-native species of the redbelly tilapia (Coptodon zillii, Gervais 1848) in Shadegan wetland basin Evaluation of the effect of super adsorbent and vegetation on green roof in cold dry climate Investigation of the concentration and health effects of heavy metals released from the industrial units of Naji Industrial Town Evaluation of several digestion methods in the extraction of heavy elements from different organic sources
×
引用
GB/T 7714-2015
复制
MLA
复制
APA
复制
导出至
BibTeX EndNote RefMan NoteFirst NoteExpress
×
×
提示
您的信息不完整,为了账户安全,请先补充。
现在去补充
×
提示
您因"违规操作"
具体请查看互助需知
我知道了
×
提示
现在去查看 取消
×
提示
确定
0
微信
客服QQ
Book学术公众号 扫码关注我们
反馈
×
意见反馈
请填写您的意见或建议
请填写您的手机或邮箱
已复制链接
已复制链接
快去分享给好友吧!
我知道了
×
扫码分享
扫码分享
Book学术官方微信
Book学术文献互助
Book学术文献互助群
群 号:481959085
Book学术
文献互助 智能选刊 最新文献 互助须知 联系我们:info@booksci.cn
Book学术提供免费学术资源搜索服务,方便国内外学者检索中英文文献。致力于提供最便捷和优质的服务体验。
Copyright © 2023 Book学术 All rights reserved.
ghs 京公网安备 11010802042870号 京ICP备2023020795号-1