تأثیر رژیمهای مختلف آبیاری بر کارایی مصرف آب چغندرقند پاییزه در منطقۀ مشهد

Abstract

امکان کشت چغندرقند در پاییز و استفاده از عملکرد ریشة آن در بهار سال بعد در برخی از مناطق کشور وجود دارد.  کشت پاییزه چغندرقند، در مقایسه با کشت بهاره، به دلیل استفاده از بارش‌های پاییزی و زمستانی و قرار نگرفتن دورة رشد گیاه در فصل تابستان، صرفه­جویی قابل توجهی در مصرف آب دارد.  این تحقیق با هدف برآورد کارایی مصرف آب در کشت پاییزة چغندرقند در منطقة مشهد و دستیابی به بهترین دور و عمق آبیاری اجرا شد.  به این منظور، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال زراعی 92-93 به اجرا درآمد.  در این آزمایش، کرت­های اصلی شامل سه دور آبیاری (7 ، 10 و 14 روز) و کرت­های فرعی شامل چهار سطح آبیاری (جبران 50، 75، 100 و 125 درصد کمبود رطوبت خاک تا نقطة ظرفیت زراعی) بود.  نتایج نشان می­دهد که وزن ریشه، میزان مادة خشک، میزان قند ناخالص و شکر سفید در سه دور آبیاری 7، 10 و 14 روز تفاوت معنی­داری با هم ندارند.  اما صفات مذکور در تیمارهای سطوح آبیاری تفاوت معنی­دار در سطح 1 درصد نشان می­دهند.  بیشترین کارایی مصرف آب آبیاری برای عملکرد شکر سفید، به عنوان محصول نهایی و اقتصادی کشت چغندرقند، از تیمار 75 درصد تامین نیاز آبی و پس از آن از تیمار 100 درصد تامین نیاز آبی در دور آبیاری 14 روز حاصل شده است. بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، در منطقۀ مشهد و مناطق مشابه اقلیمی، برای کشت پاییزه چغندرقند می­توان آبیاری را هر دو هفته یک بار و به میزان تأمین 75 تا 100 درصد نیاز آبی برنامه­ریزی کرد.  این نحوة برنامه­ریزی آبیاری موجب کاهش هزینه­های آبیاری (به میزان 33 درصد)، صرفه­جویی در آب مصرفی (به میزان 18 درصد) و دستیابی به حداکثر کارایی مصرف آب، در مقایسه با آبیاری دور هفت روز، خواهد شد.