"Strange images of death." Wreedheid en verbeelding in Shakespeares "Macbeth"

Abstract

Welk onheilig bloed stroomt door de literaire aders van Macbeth, dat deze man ons zo langdurig en intens blijft fascineren? Macbeth lijkt als tragedie weinig gemeen te hebben met de 'verheven' meesterwerken zoals Sophocles' Koning Oedipus, Shakespeares King Lear of Faust van Goethe. Tijdens zijn hele verloop is Macbeth bloederig, wreed en onbarmhartig. Het stuk vangt aan met een veldslag waarin de Schotse generaals Banquo en Macbeth op angstaanjagende manier hun loyaliteit bewijzen. Ze stormen op de vijand af alsof "they meant to bathe in reeking wounds" (I, 2, 40). Het gevecht blijkt echter ook de sluimerende, duistere ambities van Macbeth wakker te maken. In zijn bloeddronkenschap, versterkt door de megalomane voorspellingen van de heksen, plant hij samen met zijn vrouw de moord op de Schotse koning. Na die heiligschennende daad Macbeth was niet enkel door vaderlandsliefde en militaire eer aan koning Duncan gebonden, maar ook door bloedverwantschap wordt zijn geest steeds verder in beelden van angst en terreur ondergedompeld. Zijn getrouwen komen hem als levensbedreigend voor. Banquo moet het het eerst ontgelden; zijn zoon Fleance ontsnapt slechts ternauwernood aan het bloedige zicht. Als zijn voornaamste tegenstander, Macduff, gevlucht blijkt te zijn naar Engeland, aarzelt hij geen moment om een woeste en zinloze wraak te voltrekken over diens gezin. Macbeths vrouw verzinkt uiteindelijk in de waanzin, en na haar zelfmoord is er van de tiran nog slechts een ontmenselijkte schaduw over. Het beest Macbeth krijgt het genadeschot van de in opstand gekomen edellieden, aangevoerd door Macduff en ondersteund door het Engelse leger.