Çağdaş Şiî Islah Düşüncesinde Selefî Etkiler: Şerîat Senglecî Örneği

Abstract

Islam dusuncesinin tarihi seruveninde cok sayida fikir akimi boy gostermis, bunlarin bircogu zamanla ortadan kaybolmustur. Bir zihniyet ve dusunus bicimi olarak Selefilik, tarihi surecte Islam dusuncesini en cok etkileyen ve etkisi halen devam eden onemli bir ekoldur. Tarihin belirli bir doneminin ve o donemde uretilen her turlu bilginin kutsallastirilarak dini dusuncede her turlu yeniligin ve kisisel gorusun bid‘at, hurafe gibi isimler altinda sapkin goruldugu bir zihniyet olarak Selefi dusunce, belirli bir mezhep ya da ekole has degil, her mezhep ve fikir akiminda gorulebilecek dini-siyasi ideolojik bir olgudur. Her ne kadar yalnizca Sunni mezheplere has bir olgu olarak goruluyor olsa da her mezhebin Selefi dusunceyi benimseyen mensuplarinin oldugundan bahsedilebilir. Bu zihniyetin Ehl-i Sunnet cevrelerindeki olusumu, tarihi sureci ve gunumuzdeki tezahurleri hakkinda hâlihazirda cok sayida calisma yapilmistir. Şemsiye bir kavram olarak Selefi zihniyet, yalniz Ehl-i Sunnet’i degil, Şii dusunceyi de derinden etkilemistir. Şii dusuncede ilk asirlardan itibaren ulemânin dini alanda otorite kurdugu bilinmektedir. Modern donemlerle birlikte Islam dunyasinin genelinde ihya ve islah hareketlerinin ortaya cikmasi, suphesiz Şiilik uzerinde de tesir birakmistir. Ihya hareketleriyle birlikte de anilan Selefiligin Şii dusunce uzerindeki etkisi henuz calismalara konu olmamistir. Calismamiz, sahislar uzerinde derinlesme prensibiyle, Selefiligin modern donemde Şiilikteki tezahurlerine deginerek bu ekolun Iran’da tesir biraktigi ilk temsilcisi sayilabilecek olan Şeriat Sengleci’nin fikirlerine yogunlasmaktadir.