Społeczne funkcjonowanie wiedzy i nauki w filozofii Paula Feyerabenda – ideologie, interakcje i kosmologie

Abstract

W artykule przedstawiono obraz społecznego, kulturowego i historycznego funkcjonowania różnych form wiedzy (w szczególności nauki), jaki daje się zrekonstruować na podstawie nielicznych opisowych uwag Paula Feyerabenda pojawiających się w jego pracach w trzech okresach twórczości: umiarkowanym, przejściowym i radykalnym. Poglądy Feyerabenda na relację wiedzy i społeczeństwa zostają zinterpretowane jako ukształtowane pod wpływem: wczesnych koncepcji Karla Poppera (okres umiarkowany), następnie niektórych tez Benjamina L. Whorfa i późnego Ludwiga Wittgensteina (okres radykalny). W artykule zaprezentowano ponadto: a) zestawienie poglądów Feyerabenda z koncepcjami wymienionych myślicieli; b) próbę wyjaśnienia użycia przez Feyerabenda słowa „ideologia”; c) opis dwóch tendencji cechujących różne systemy wiedzy: izolacji, interakcji; d) opis dwóch typów idealnych członków danej tradycji: racjonalistów, pragmatyków.