{"title":"O niewstydach, niewstydnikach i niewstydliwcach w polszczyźnie i innych językach słowiańskich","authors":"Irena Jaros","doi":"10.31743/teka.13353","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Na podstawie polskich oraz innosłowiańskich źródeł historycznych i gwarowych autorka omawia genezę oraz zasięg występowania leksemów niewstyd, niewstydnik, niewstydnica i niewstydliwiec o wspólnym znaczeniu \"człowiek pozbawiony wstydu, nikczemny\". Są to archaizmy, które stosunkowo krótko funkcjonowały w polszczyźnie ogólnej (XVII–XVIII w.). Zostały z niej wyparte przez szerzące się od połowy XVII wieku derywaty bezwstydnik i bezwstydnica. Aktualne występowanie podobnych formacji z prefiksem nie- w języku czeskim oraz ich historyczne poświadczenia ze wszystkich języków wschodniosłowiańskich dowodzą, że były to w przeszłości formy funkcjonujące na dużym terenie Słowiańszczyzny. Na polskim obszarze językowym swoją żywotność dłużej zachowały tylko w gwarach ludowych. Ich obecność, stosunkowo niewielka w Polsce centralnej i północnej, skupia się głównie na południu (Śląsk, Małopolska) i południowym wschodzie.","PeriodicalId":330461,"journal":{"name":"TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych","volume":"3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2021-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"1","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.31743/teka.13353","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
O niewstydach, niewstydnikach i niewstydliwcach w polszczyźnie i innych językach słowiańskich
Na podstawie polskich oraz innosłowiańskich źródeł historycznych i gwarowych autorka omawia genezę oraz zasięg występowania leksemów niewstyd, niewstydnik, niewstydnica i niewstydliwiec o wspólnym znaczeniu "człowiek pozbawiony wstydu, nikczemny". Są to archaizmy, które stosunkowo krótko funkcjonowały w polszczyźnie ogólnej (XVII–XVIII w.). Zostały z niej wyparte przez szerzące się od połowy XVII wieku derywaty bezwstydnik i bezwstydnica. Aktualne występowanie podobnych formacji z prefiksem nie- w języku czeskim oraz ich historyczne poświadczenia ze wszystkich języków wschodniosłowiańskich dowodzą, że były to w przeszłości formy funkcjonujące na dużym terenie Słowiańszczyzny. Na polskim obszarze językowym swoją żywotność dłużej zachowały tylko w gwarach ludowych. Ich obecność, stosunkowo niewielka w Polsce centralnej i północnej, skupia się głównie na południu (Śląsk, Małopolska) i południowym wschodzie.