Przestępstwo oraz wykroczenie skarbowe firmanctwa (art. 55 k.k.s.) w kontekście znamion ustawowych

Czyn zabroniony firmanctwa ujęty w przepisach kodeksu karnego skarbowego przyjmuje dwie postaci czynu zabronionego: przestępstwa skarbowego (art. 55 §§ 1 i 2 k.k.s.) oraz wykroczenia skarbowego (art. 55 § 3 k.k.s.). Istotą firmanctwa, jak wskazuje się w doktrynie, „jest prowadzenie działalności gospodarczej w sposób zakamuflowany lub też ukrywanie rzeczywistych jej rozmiarów z wykorzystaniem do tego podstawionego podmiotu, co naraża podatek na uszczuplenie” (F. Prusak); sprawca, realizując określony w art. 55 k.k.s. delikt, posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu i naraża podatek na uszczuplenie. Przedmiotem omawianego czynu zabronionego jest interes finansowy Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego – interes fiskalny państwa – oraz Unii Europejskiej (indywidualny przedmiot ochrony), a także wtórnie, jako uboczny przedmiot ochrony, legalny porządek rejestrowy przedsiębiorców, co wywieść można także z kontekstu poglądów wyrażanych w literaturze przedmiotu. Firmantem, tzn. sprawcą ujętym w definicji art. 55 § 1 k.k.s., może być jedynie podatnik prowadzący działalność gospodarczą określoną w art. 3 pkt 9 Ordynacji podatkowej, na co również zwraca się uwagę w doktrynie oraz judykaturze. Omawiane skarbowe przestępstwo lub wykroczenie ma charakter indywidualny, może zostać popełnione wyłącznie umyślnie, w formie działania (po stronie firmanta), w zamiarze bezpośrednim. Pod rozwagę zostaje poddany postulat, aby w wypadku mniejszej wagi, jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, czyn z art. 55 § 1 k.k.s. był klasyfikowany jako wykroczenie skarbowe.