Specifické znaky autorského stylu Ziemowita Szczerka a jak je překládat [Wyznaczniki autorskiego stylu Ziemowita Szczerka. Jak je tłumaczyć?]

Chociaż Ziemowit Szczerek należy do najciekawszych polskich współczesnych pisarzy, jego książki nie są zbyt często tłumaczone na inne języki. Biorąc pod uwagę fakt, że podejmuje on głównie kwestie dotyczące Europy Środkowej, to jego utwory z pewnością znalazłyby czytelników także w Czechach lub na Słowacji. Czy przyczyną takiego stanu rzeczy może być bardzo oryginalny styl autora, zniechęcający potencjalnych tłumaczy? W niniejszym artykule podjęto próbę analizy stylu językowego Szczerka na przykładzie jego książki Międzymorze (2017a). Celem rozprawy jest m.in. pokazanie, jak staranna analiza i przygotowanie filologiczne mogą przybliżyć tłumaczowi oryginalny styl autora, a tym samym pomóc w ewentualnym przekładzie. W artykule omówiono specyficzne środki wyrazu: twórczo pojmowane neologizmy oraz wyrażenia ekspresyjne (książkowe i poetyckie, zdrobnienia i zgrubienia, słowa modne, często zaczerpnięte ze slangu młodzieżowego lub z niektórych jej specyficznych subkultur, a także bardzo liczne wulgaryzmy). Szczególną uwagę zwrócono na konkretne konstrukcje zdaniowe i możliwości ich przełożenia na język czeski. Również typowe dla twórczości Szczerka są elementy obcojęzyczne, oddające atmosferę miejsca lub charakteryzujące mówiącego, którego narrator spotyka w podróży po Europie Środkowej. Wszystkie te środki wyrazu stanowią wielkie wyzwanie dla każdego tłumacza, który powinien mieć na uwadze, że głównym nastawieniem narratora jest ironiczny dystans przejawiający się w neutralnym, naturalnym języku, sporadyczne zaś zaangażowanie emocjonalne realizowane jest na zasadzie kontrastu poprzez ekspresję językową. Jednak także ironia może być wyrażana w kategoriach ekspresji (np. nadużywanie zdrobnień). Pozorny „freestyle” autora, zbliżony do tzw. pisma automatycznego, jest w istocie dobrze przemyślaną strategią. Teksty Szczerka stoją na pograniczu literackiego reportażu i fikcji, zaliczane są także do literatury podróżniczej. Dlatego w artykule poruszono również kwestię określenia gatunkowego tej twórczości.