Rescaling as a sociological concept in urban research: The formation of İstanbul city-region and its impact on Balıkesir

Ulus devletler, 1980 sonrasında sermaye birikiminde avantajlı yeni mekânsal yapılar oluşturmuş; bu yüzden yeniden ölçeklenme süreçlerinin katalizörü ve aracısı olarak işlevsellik kazanmışlardır. Ulus devletler, küresel dinamiklerin merkezinde yer alan kentleri ve bölgelerdeki ekonomik faaliyetleri öne çıkarmaya başlamış; rekabetçi olacak şekilde düzenlemiş ve müdahaleler yoğunlaşmıştır. Bu ise eşitsiz gelişimi meydana getirmiştir. Eşitsiz gelişimin ve mekânsal patlamaların yaşandığı kent-bölgelerde bölgenin ayrıcalığını ve rekabet potansiyelini korumasına yönelik mekânsal bir iş bölümü yaratılır. Yeni iş bölümünde kentlerin işlevleri farklılaşmakta; küresel ve yerel dinamiklerin birlikte hareket etmesiyle bölge içinde yeni ölçeklenmeler oluşmaktadır. Eleştirel kent teorisini odağına alan bu çalışma, Türkiye’deki kent-bölge ve mekânsal strateji oluşumunu yeniden ölçeklenme bağlamında ele almakta; Türkiye’nin ekonomik belirleyiciliği olan İstanbul kent-bölgesinin oluşum sürecini, Balıkesir’in bölgeye dâhil olmasını ve yeniden yapılanmasını analiz etmektedir. Karma yöntemin kullanıldığı araştırmada, nicel ve nitel verilerden yararlanılarak yeniden ölçeklenme süreci çok yönlü bir şekilde irdelenmiştir. Nicel veri kapsamında istatistikî betimsel analizden ve ikincil veri kaynaklarından yararlanılmış; nitel veriler kapsamında Balıkesir’in değişimine tanık ve değişiminde etkin olan 33 aktörle mülakat yapılmıştır. Elde edilen veriler neticesinde Balıkesir’in yeniden ölçeklenmesinde İstanbul kent-bölgesinin, merkezî yönetimin aldığı üst ölçekli kararların ve yerel düzeydeki kentsel müdahalelerin etkisi olduğu görülmüştür. Balıkesir’e özgü dinamiklerin ise kentin rekabet ve ittifak potansiyellerini dönüştürdüğü; kent içi rekabetin yüksek olması nedeniyle kentin atılım gösteremediği gözlemlenmiştir.