Nutritional Benefits of Shea Products and Medicinal Properties of Shea Butter

Karite Ürünlerinin Besinsel Faydaları ve Karite Yağının Tıbbi Özellikleri ÖZET Karite veya Shea ağacı, Vitellaria paradoxa (Syn: Butyrospermum paradoxum, B. paradoxa, B. parkii) (Sapotaceae), Batı Afrika’nın kuru savan kuşağında doğal olarak yetişir. V. paradoxa subsp. paradoxa ve V. paradoxa subsp. nilotica olmak üzere iki alt türü tanımlanmıştır. Ağaç farklı ülkelerde farklı isimlerle bilinir. Karite ağacının önemi yüzyıllar önce meyvesi, çekirdekleri ve yağı aracılığıyla anlaşılmıştır. Günümüzde ise karite ağacı büyük bir ekonomik potansiyele sahiptir. Geleneksel olarak bitkinin farklı kısımlarının çok çeşitli kullanımları kayıtlıdır. Yağ; gıda hazırlama, ilaç ve kozmetik endüstrisinde kullanılır. Yağın ve yağdan izole edilen bileşiklerin anti-inflamatuvar, antimikrobiyal, antioksidan, anti-diyareik, anti-arthritik, antitümör, UV-koruyucu, emoliyan, nemlendirici, yaşlanma karşıtı ve proteaz inhibisyon etkilerinin olduğu çeşitli araştırmalarda gösterilmiştir. Ayrıca yağın kolesterol ve protein metabolizması üzerine etkisi bildirilmiştir. Yağ sabunlaşmayan maddelerin yüksek yüzdesi nedeniyle uluslararası kozmetik endüstrisinde oldukça talep görmektedir. Bu çalışmada; karite ağacının yayılışı, geleneksel kullanımı, ağaçtan elde edile meyve, çekirdek ve yağın kimyasal içerikleri; besinsel faydaları ve yağın tıbbi özellikleri ve kullanım alanları ile ilgili güncel bilgiler derlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Vitellaria paradoxa, karite yağı, doğal kozmetik, kimyasal içerik, yemeklik yağ