KİÇİK QAFQAZIN ŞİMAL – ŞƏRQ YAMACI LANDŞAFTLARININ TRANSFORMASİYASINA MALDARLIĞIN TƏSİRİ

Mə­qa­lə­də Ki­çik Qaf­qa­zın şi­mal-şərq ya­ma­cı land­şaft­la­rı­nın  trans­for­ma­si­ya­sı­na mal­dar­lı­ğın tə­si­ri xü­su­siy­yət­lə­ri­nin qiy­mət­lən­di­ril­mə­si məq­sə­di­lə apa­rıl­mış  təd­qi­qat­la­rın nə­ti­cə­sin­də mü­əy­yən edil­miş­dir ki, bu­ra­da geo­komp­leks­lər­lə in­san­la­rın tə­sər­rü­fat və hə­yat fəa­liy­yə­ti ara­sın­da­kı mü­na­si­bət və on­la­rın qar­şı­lıq­lı tə­si­ri xey­li mü­rək­kəbli­yi ilə sə­ciy­yə­lən­mə­si şərh olun­muş­dur. Hey­van­la­rın sa­yı­nın il­bə­il art­ma­sı, ot­laq­lar­dan sis­tem­siz is­ti­fa­də olun­ma­sı, son il­lər iq­li­min qu­ru və is­ti keç­mə­si, ot­laq­lar­da yax­şı­laş­dır­ma təd­bir­lə­ri­nin apa­rıl­ma­ma­sı və sai­rə amil­lər hey­van­dar­lı­ğın, xü­su­sən qo­yun­çu­lu­ğun in­ki­şa­fı üçün mü­hüm rol oy­na­yan yay və qış ot­laq­la­rı­nın ero­zi­ya­ya və səh­ra­laş­ma­ya uğ­ra­ma­sı­na sə­bəb ol­ma­sı haq­qın­da mə­lu­mat­lar ge­niş yer alır. Land­şaft­la­rın trans­for­ma­si­ya­sı­na da­ha çox tə­sir gös­tə­rən baş­lı­ca amil təd­qi­qat əra­zi­sin­də mal­dar­lı­ğın in­ki­şa­fı ilə bağ­lı ye­ni is­teh­sal iq­ti­sa­diy­ya­tı­na ke­çil­di­yi dövr­də in­san­la­rın tə­biə­tə tə­si­ri­nin güc­lən­mə­si və ye­ni tə­bii-ant­ro­po­gen land­şaft­la­rın for­ma­laş­ma­sı, mal­dar­lı­ğın in­ki­şa­fı is­ti­qa­mə­tin­də ye­ni ot­laq sa­hə­lə­ri üçün me­şə­lə­rin qı­rıl­ma­sı və məhv edil­mə­si, bu­nun da ya­şıl­lı­ğın, ok­si­gen tə­bə­qə­si­nin azal­ma­sı­na gə­ti­rib çı­xar­ma­sı təh­lil olu­nur. Əra­zi­də dağ-çə­mən zo­na­sın­da mal-qa­ra­nın ni­zam­sız, nor­ma­dan ar­tıq və qey­ri fəs­li ota­rıl­ma­sı hə­min zo­na­da tor­paq­la­rın ero­zi­ya­ya uğ­ra­ma­sı­na sə­bəb ol­ma­sı, bit­ki ör­tü­yü­nün sıx­lı­ğı­nın iti­ril­mə­si haq­qın­da, tor­pa­qə­mə­lə­gəl­mə pro­se­sin­də, tor­paq çü­rün­tü­sü­nün for­ma­laş­ma­sın­da və tor­paq­la­rın ero­zi­ya­dan mü­ha­fi­zə olun­ma­sın­da çə­mən bit­ki­lə­ri­nin çox bö­yük ro­lu ol­du­ğu şərh edi­lir.