SIXILMA DEFORMASİYASINA MƏRUZ QALAN BÖYÜK ELASTİKLİ TERMOELASTİK TƏRKİBLİ İNTERMETAL ƏRİNTİLİ MONOKRİSTALLARDA YÜKSƏK TEMPERATURLARIN YARANMA XÜSUSİYYƏTLƏRİ

Baxılan məqalədə yüksək temperaturlu böyük elastikli sıxılma temperaturuna məruz qalan Ni-Fe-Ga monokristallı martensitin axma (LM) həddinin temperaturdan asılılığının nəticələri verilmişdir. Əldə olunan nəticələr göstərir ki martensit çevirmələri yük altında axma həddi L1,0 olan martensitin temperaturu axma həddi 14M olan martensitin temperaturuna nisbətən 1.7 dəfə az olur. Bu məqalədə həmçinin Ni-Fe-Ga monokristallarda yüksək elastikli intervalın artma istiqəmətində sıxılma zamanı kritik gərginliklə temperaturun, deformasiyanın bərkimə əmsalı və martensitin (L1,0) axma həddinin böyüməsi müəyyən olunmuşdur. Tədqiqatların nəticələri göstərir ki, L2,1-(10M/14M)-L1,0 termoelastikli intermetal ərintili Ni-Fe-Ga monokristaldan ibarət olan martensit çevrilmələrindən yüksək temperaturlara davamlı mühərriklərdə istifadə oluna bilər. Yüksək temperaturlarda (645 °C və daha böyük) intermetallarda daha çox elastikliyin yaranması müşahidə olunur. Buna səbəb intertmetalların tərkibində möhkəm austinitin yaranmasıdır. Tədqiqatların nəticələri göstərir monokristalların (Ni-Fe-Ga) dartılması temperaturların 557÷746 °C intervallarına təsadüf olunur və bu zaman deformasiya 8%-ə yaxın olur. Böyük elastikli martensitə çevrilmələr bütün intervallarda yükün təsir altında Md=1024 °C temperatura qədər austenitin plastiki axma gərginliyinə qədər davam edir. Açar sözlər: martensit, intermetal, monokristal, kritik gərginliyi, termoelastik, austenit, temperatur.