Vladimir Propp’un Yapısal Çözümleme Yöntemi Üzerinden Kızılırmak Karakoyun Filminin İncelenmesi

Anlatı kavramı Batı tarafından uzun yıllar tartışılan, üzerine düşünülen ve çalışılan bir alan olmuştur. İçerisinde anlatı barındıran metinlerin belirli bir çizgide incelenmesi ve bunun paralelinde bilimlerin ve çalışmaların ortaya çıkmasını amaçlayan bir disiplindir. Anlatı kavramı içerisinde birçok sanat dalı barındırmaktadır. Bu kavram; sözlü sanattan, yazılı sanata devamında görsel sanatlara kadar kendine yer bulmuştur. Anlatı tarzı gelişen teknolojiler ve toplumsal yapı paralelinde değişime uğrayabilmektedir. Aracı olan araç değişmiş olsa bile anlatının özelliği değişmemektedir. Vladimır Propp’un Rus masallar üzerine yaptığı biçimbilimsel yaklaşım olan yapısal çözümleme yöntemi bugün sinema sanatında karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, Vladımır Propp’un masal çözümleme metodu olarak adlandırılan yapısal çözümleme yöntemini Lütfi Ömer Akad yönetmenliğinde çekilen Kızılırmak Karakoyu filmi üzerinde uygulanmıştır. Propp bu çalışmayı olağanüstü masallar üzerine gerçekleştirmiş olsa da anlatı yapısının sunduğu imkânlar doğrultusunda displinlerarası olarak bu yöntemi sinemada uygulamak mümkündür. Özellikle hikâyesini efsanelere, mitlere dayandıran sinema filmleri için bu çözümleme yöntemini kullanmak uygundur. İsmi geçen film, Propp’un Masalın Biçimbilimi adlı kitabında yer verdiği kuram çerçevesinde incelenmiştir. Anadolu’da geçen iki farklı efsane olan Kızılırmak efsanesi ile Karakoyun efsanesini bir araya getiren filmin olay dizgisi yapısal çözümleme yönteminin birçok işlevini karşıladığı görülmektedir. The concept of narrative has been a field that has been discussed, thought about and studied by the West for many years. It is a discipline that aims to examine texts containing narratives in a certain line and to reveal sciences and studies in parallel with this. This concept; It has found a place for itself from oral art to written art and then to visual arts. From oral art to written art, it has found a place for itself in visual art. Narrative style can change in parallel with developing technologies and social structure. The character of the narrative does not change, even if the vehicle that is the mediator has changed. Structural analysis method, which is the morphological approach of Vladimir Propp on Russian fairy tales, appears in the art of cinema today. In this study, the structural analysis method of Vlamar Propp, called the tale analysis method, was applied on the film Kızılırmak Karakoyu, which was directed by Lütfi Ömer Akad. Although Propp has carried out this work on extraordinary tales, it is possible to apply this method in cinema interdisciplinary in line with the possibilities offered by the narrative structure. The aforementioned film has been analyzed within the framework of the theory that Propp has included in his book Morphology of the Tale. It is seen that the film, which brings together the legend of Kızılırmak and the legend of Karakoyun, which are two different legends in Anatolia, fulfills many functions of the event string structural analysis method.