Lüksle ve Lükse Karşı: İskoç Aydınlanmasında Lüks Üzerine Düşünceler

Abstract

18.yüzyılda lüks tartışmalarına François Fénelon’un The Adventures of Telemachus ve Bernard Mandeville’in The Fable of the Bees adlı eserlerindeki görüşleri yön vermiştir. Dönemin edebi çalışmaları ve sanat eserleri her ne kadar lükse dair endişelerle karakterize olsa da İskoç Aydınlanması filozofları ticari toplumun ana dinamiklerini dikkate alarak lüksü yeniden düşünmüşlerdir. Bu çalışmanın amacı İskoç Aydınlanmasında lüksün, bir yandan David Hume ve Adam Smith, diğer yandan Adam Ferguson ve Henry Home–Lord Kames tarafından tartışıldığı bağlamları ortaya koymaktır. İlkin Hume’un, Mandeville’in belirlenimsiz lüks tanımını masum ve kötü lüks olarak ikiye ayırarak Smith’e giden yolu açtığından bahsedilecektir. Daha sonra, Smith’in lüksü olumlamak suretiyle temel ihtiyaçları onurlu bir yaşama yükselterek tartışmaya nasıl yön verdiğine, Ferguson’un lüksün ahlaki karakter üzerindeki olası olumsuz etkilerinin altını çizerek lüks konusunda niçin tereddütlü bir tarafta yer aldığına ve Kames ile birlikte lüks tartışmasının nasıl farklı bir boyut kazandığına değinilecektir. Sonuç olarak lüks üzerine tartışmalarda genel bir uzlaşıya varılamadığından dolayı İskoç Aydınlanmasında lükse dair ortak bir kavrayışın bulunmadığı gösterilecektir.