Pub Date : 2023-12-07DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1372505
Musa Yanik
Çağdaş epistemoloji içerisinde, dışsalcı, güvenilirci ve erdeme dayalı epistemolojik tartışmaların bir benzerini, dini epistemoloji içerisinde etkili bir şekilde yer edinen ve reformcu epistemoloji olarak bilinen yaklaşım üzerinden görebilmek mümkündür. Alvin Plantinga, Nicholas Wolterstorff ve William Alston gibi filozofların öne çıktığı bu yaklaşımın ana iddiası, kanıta ya da argümana dayanmaksızın, Tanrı’nın varlığına inanmanın bütünüyle doğru, rasyonel, makul ve güvenilir olacağı şeklindeki bir tezdir. Kanıtın, gerekçelendirme için zorunlu bir koşul olmadığı fikri, algısal deneyimlerin gerekçelendirilmesine benzer şekilde, dini deneyimlerin de öyle olduğu ve dolayısıyla, aynı epistemik statüye sahip olması gerektiğini öne süren, eşitlik tezine dayanır. İlk ortaya çıktığı günden bugüne, üzerinde çokça konuşulan ve tartışılan bir yaklaşım olan reformcu epistemoloji, özellikle son beş yıl içerisinde, oldukça farklı bir hale gelmiştir. Zira bu yaklaşımı, kanıtsalcılıkla uyumlu, erdem epistemolojisiyle bağlantılı ve diğer teistik dinler üzerinden değerlendiren yeni çalışmalar ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, bu makalede, reformcu epistemoloji ana hatlarıyla ele alınmıştır. Beraberinde, ona yöneltilen itirazlara değinilmiş ve sonrasında, bahsi geçen yenilik iddiaları soruşturulmaya çalışılmıştır. Son olarak, teistik inancın rasyonalitesiyle ilgili, farklı bir bakış açısı sunulmuştur.
{"title":"Reformed Epistemology: Basics, Objections, and New Perspectives","authors":"Musa Yanik","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1372505","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1372505","url":null,"abstract":"Çağdaş epistemoloji içerisinde, dışsalcı, güvenilirci ve erdeme dayalı epistemolojik tartışmaların bir benzerini, dini epistemoloji içerisinde etkili bir şekilde yer edinen ve reformcu epistemoloji olarak bilinen yaklaşım üzerinden görebilmek mümkündür. Alvin Plantinga, Nicholas Wolterstorff ve William Alston gibi filozofların öne çıktığı bu yaklaşımın ana iddiası, kanıta ya da argümana dayanmaksızın, Tanrı’nın varlığına inanmanın bütünüyle doğru, rasyonel, makul ve güvenilir olacağı şeklindeki bir tezdir. Kanıtın, gerekçelendirme için zorunlu bir koşul olmadığı fikri, algısal deneyimlerin gerekçelendirilmesine benzer şekilde, dini deneyimlerin de öyle olduğu ve dolayısıyla, aynı epistemik statüye sahip olması gerektiğini öne süren, eşitlik tezine dayanır. İlk ortaya çıktığı günden bugüne, üzerinde çokça konuşulan ve tartışılan bir yaklaşım olan reformcu epistemoloji, özellikle son beş yıl içerisinde, oldukça farklı bir hale gelmiştir. Zira bu yaklaşımı, kanıtsalcılıkla uyumlu, erdem epistemolojisiyle bağlantılı ve diğer teistik dinler üzerinden değerlendiren yeni çalışmalar ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, bu makalede, reformcu epistemoloji ana hatlarıyla ele alınmıştır. Beraberinde, ona yöneltilen itirazlara değinilmiş ve sonrasında, bahsi geçen yenilik iddiaları soruşturulmaya çalışılmıştır. Son olarak, teistik inancın rasyonalitesiyle ilgili, farklı bir bakış açısı sunulmuştur.","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"23 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138591157","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-06DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1363932
Ali Bilge Öztürk
Bu çalışmada (1) Karl Popper’ın yalnızca bir bilim felsefecisi olmadığını, aynı zamanda epistemolojinin ana konusunun, hedeflerinin, veri kaynaklarının ve yönteminin ne olduğu gibi çeşitli metafelsefi sorulara özgün yanıtları da olan bir epistemolog olduğunu savunuyorum. Ayrıca (2) Popper’ın epistemolojisinin bilimsel bilgi için özgün bir tanım da içerdiğini öne sürüyorum. Kısaca eleştirel doğruya yakın tercih olarak ifade edilebilecek bu tanım, geleneksel epistemolojide epistemik bir şart olarak kavranan gerekçelendirme şartını eleştiri şartıyla, anlambilimsel fakat soyut bir şart olan doğruluk şartını doğruya yakınlık şartıyla, psikolojik bir şart olarak kavranan öznel inancı da özneler-arası tercihle değiştirmektedir. Böylece, Poppercı epistemolojiye göre gerekçelendirme, doğruluk ve inanç, insan bilgisinin hiçbir türünün gerek şartlarından değildir.
{"title":"Outlines of Popperian Epistemology and the Problem of the Definition of Knowledge","authors":"Ali Bilge Öztürk","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1363932","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1363932","url":null,"abstract":"Bu çalışmada (1) Karl Popper’ın yalnızca bir bilim felsefecisi olmadığını, aynı zamanda epistemolojinin ana konusunun, hedeflerinin, veri kaynaklarının ve yönteminin ne olduğu gibi çeşitli metafelsefi sorulara özgün yanıtları da olan bir epistemolog olduğunu savunuyorum. Ayrıca (2) Popper’ın epistemolojisinin bilimsel bilgi için özgün bir tanım da içerdiğini öne sürüyorum. Kısaca eleştirel doğruya yakın tercih olarak ifade edilebilecek bu tanım, geleneksel epistemolojide epistemik bir şart olarak kavranan gerekçelendirme şartını eleştiri şartıyla, anlambilimsel fakat soyut bir şart olan doğruluk şartını doğruya yakınlık şartıyla, psikolojik bir şart olarak kavranan öznel inancı da özneler-arası tercihle değiştirmektedir. Böylece, Poppercı epistemolojiye göre gerekçelendirme, doğruluk ve inanç, insan bilgisinin hiçbir türünün gerek şartlarından değildir.","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"45 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138596748","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-06DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1384243
Nesibe Kantar
19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başlarından itibaren bilim-teknoloji ilgisi, sibernetik ve bilişim bilimi olarak adlandırılan tekno-bilim çalışma sahasını meydana getirmiştir. Bu çalışmalar endüstri devriminde olduğu gibi (ondan daha güçlü bir şekilde) etkisini gün geçtikçe derinleştiren birçok devrimsel sonuçlara zemin hazırlamıştır. Bu bilişim devrimidir. Bilişim devriminin temel doğası olan değişim-dönüşümü mümkün kılan teknolojik yapısı, birbirini tetikleyen ve besleyen etkilerle yeni bir çağı şekillendirmekte ve inşa etmektedir. Bu etki kadim olanın yanı sıra mevcudun da yapılandırılması, yeninin inşası sürecini sağlamaktadır. Bilişim devrimi, sosyal, kültürel, ekonomik ve bilimsel alanlar başta olmak üzere felsefe gibi düşünce sahasında da büyük etki ve tartışmayı gündeme getirmektedir. Felsefi perspektiflere ait ontolojik kabuller ‘şey’lerin epistemoloji ve etik alanlarını etkileyebilir mi? Bu etkiler eşyaya veya hakikate olan bakışımızda değişliklere neden olur mu? Akıllı-hesaplamalı teknolojilerin olumlu-olumsuz etkilerinin bilim-felsefe de dahil olmak üzere pek çok alanda tartışılmasının temelinde yeni bir ontolojik ve epistemolojik statünün belirlenimi olabilir mi? Bu makale, felsefi bir anlayışla geliştirilen teknolojilerin belirli bir felsefi anlayış ürettiği düşüncesinden hareket eder. Böylece geleneksel anlayıştan farklı olarak bilişim felsefesinin dayandığı yeni ontolojik konumlandırmaya ve bu konumlandırmanın ürettiği epistemolojik etkilere dikkatleri çekerek bilişim felsefesi perspektifinde ontoloji-epistemoloji ilişkisinin temellerine ışık tutmaktadır. Bu minvalde makale, gelenekselde epistemolojik bir özne olarak bilinen insanın, bilişim felsefesi perspektifinde ontolojik statüsünün yeniden belirlenmesine ve bu sayede nasıl bir epistemolojik nesneye evirildiğine dikkat çekmektedir
{"title":"ENQUIRY THE ONTOLOGICAL STATUS OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE AS AN EPISTEMIC SUBJECT IN THE PHILOSOPHY OF INFORMATION","authors":"Nesibe Kantar","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1384243","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1384243","url":null,"abstract":"19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başlarından itibaren bilim-teknoloji ilgisi, sibernetik ve bilişim bilimi olarak adlandırılan tekno-bilim çalışma sahasını meydana getirmiştir. Bu çalışmalar endüstri devriminde olduğu gibi (ondan daha güçlü bir şekilde) etkisini gün geçtikçe derinleştiren birçok devrimsel sonuçlara zemin hazırlamıştır. Bu bilişim devrimidir. Bilişim devriminin temel doğası olan değişim-dönüşümü mümkün kılan teknolojik yapısı, birbirini tetikleyen ve besleyen etkilerle yeni bir çağı şekillendirmekte ve inşa etmektedir. Bu etki kadim olanın yanı sıra mevcudun da yapılandırılması, yeninin inşası sürecini sağlamaktadır. Bilişim devrimi, sosyal, kültürel, ekonomik ve bilimsel alanlar başta olmak üzere felsefe gibi düşünce sahasında da büyük etki ve tartışmayı gündeme getirmektedir. Felsefi perspektiflere ait ontolojik kabuller ‘şey’lerin epistemoloji ve etik alanlarını etkileyebilir mi? Bu etkiler eşyaya veya hakikate olan bakışımızda değişliklere neden olur mu? Akıllı-hesaplamalı teknolojilerin olumlu-olumsuz etkilerinin bilim-felsefe de dahil olmak üzere pek çok alanda tartışılmasının temelinde yeni bir ontolojik ve epistemolojik statünün belirlenimi olabilir mi? Bu makale, felsefi bir anlayışla geliştirilen teknolojilerin belirli bir felsefi anlayış ürettiği düşüncesinden hareket eder. Böylece geleneksel anlayıştan farklı olarak bilişim felsefesinin dayandığı yeni ontolojik konumlandırmaya ve bu konumlandırmanın ürettiği epistemolojik etkilere dikkatleri çekerek bilişim felsefesi perspektifinde ontoloji-epistemoloji ilişkisinin temellerine ışık tutmaktadır. Bu minvalde makale, gelenekselde epistemolojik bir özne olarak bilinen insanın, bilişim felsefesi perspektifinde ontolojik statüsünün yeniden belirlenmesine ve bu sayede nasıl bir epistemolojik nesneye evirildiğine dikkat çekmektedir","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"35 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138596317","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-05DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1384113
Nesibe Kantar
Our age is shaped by the influence of the informational world. Although developments in information technologies bring positive innovations to our lives, these innovations bring with them a number of problems and controversial issues. One of these controversial issues is about the effects of AI, which is a member of the world of Information technology. In the study, an interview is held with contemporary epistemologist Professor Robert Audi about AI and epistemology.
{"title":"Some Basic questions in the Epistemology of Artificial Intelligence: An Interview with Robert Audi.","authors":"Nesibe Kantar","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1384113","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1384113","url":null,"abstract":"Our age is shaped by the influence of the informational world. Although developments in information technologies bring positive innovations to our lives, these innovations bring with them a number of problems and controversial issues. One of these controversial issues is about the effects of AI, which is a member of the world of Information technology. In the study, an interview is held with contemporary epistemologist Professor Robert Audi about AI and epistemology.","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"127 37","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138599168","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-05DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1381580
Nusret Erdi Elmaci
Çağdaş epistemolojide bilginin doğasıyla ilgili yapılan tartışmalar bilgi için hangi koşulların gerekli ve öne sürülen koşulların ne ölçüde yeterli olduğu üzerine odaklanır. Epistemik açıdan bilgi iyi bir statüdür ve bunu sağlayan koşullar bilginin iyi bir statü olmasının dayanaklarıdır. Buna karşın, bilginin anti-konumu olarak düşünülebilecek cehaletin neden kötü bir statü olduğuna dair soruşturmalar oldukça yenidir. Klasik bir anlayış olarak cehaletin tarifi bilginin yokluğu olarak düşünülüyor olsa da son zamanlarda yapılan itirazlarla bilgiyi sağlayan koşullardan mahrumiyetin her zaman cehalet olarak nitelendirilemeyeceği gündeme getirilmiştir. Yeni görüş olarak isimlendirilen bu yaklaşım, cehaleti yüksek kriterler isteyen güçlü anlamda bilgiden ziyade doğru inancın yokluğu olarak ele almaktadır. Ancak yeni görüş için de cehaletin doğasını açıklamakta güçlükler söz konusudur. Alternatif bir görüş olarak normatif yaklaşım ise cehaletin normatif bir doğası olduğunu ve cehaletin entelektüel bir başarısızlık olarak düşünülmesi gerektiğini ileri sürer. Bu çalışmada, cehalete yönelik tartışma cehaletin neden kötü bir epistemik durum olduğunun izahı üzerinden incelenmektedir. Şöyle ki, bilgiyi iyi bir epistemik statü kabul etmenin nedenleri olduğu gibi, cehaletin de kötü bir epistemik statü olmasının nedenleri açıklanabilmelidir. Fakat cehaletin tarifinin bilgi veya doğru inançtan yoksunluk olarak yapılması yeterli bir açıklama sunmamaktadır. Çalışmanın iddiası normatif görüşün bu konuda en başarılı teori olduğudur. Buna rağmen cehalet olarak nitelendirmesi güç olan bazı durumlar için normatif görüşün hüküm vermekte problemli yönleri olduğu tartışılmaktadır.
{"title":"The Problem of Ignorance in Contemporary Epistemology","authors":"Nusret Erdi Elmaci","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1381580","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1381580","url":null,"abstract":"Çağdaş epistemolojide bilginin doğasıyla ilgili yapılan tartışmalar bilgi için hangi koşulların gerekli ve öne sürülen koşulların ne ölçüde yeterli olduğu üzerine odaklanır. Epistemik açıdan bilgi iyi bir statüdür ve bunu sağlayan koşullar bilginin iyi bir statü olmasının dayanaklarıdır. Buna karşın, bilginin anti-konumu olarak düşünülebilecek cehaletin neden kötü bir statü olduğuna dair soruşturmalar oldukça yenidir. Klasik bir anlayış olarak cehaletin tarifi bilginin yokluğu olarak düşünülüyor olsa da son zamanlarda yapılan itirazlarla bilgiyi sağlayan koşullardan mahrumiyetin her zaman cehalet olarak nitelendirilemeyeceği gündeme getirilmiştir. Yeni görüş olarak isimlendirilen bu yaklaşım, cehaleti yüksek kriterler isteyen güçlü anlamda bilgiden ziyade doğru inancın yokluğu olarak ele almaktadır. Ancak yeni görüş için de cehaletin doğasını açıklamakta güçlükler söz konusudur. Alternatif bir görüş olarak normatif yaklaşım ise cehaletin normatif bir doğası olduğunu ve cehaletin entelektüel bir başarısızlık olarak düşünülmesi gerektiğini ileri sürer. Bu çalışmada, cehalete yönelik tartışma cehaletin neden kötü bir epistemik durum olduğunun izahı üzerinden incelenmektedir. Şöyle ki, bilgiyi iyi bir epistemik statü kabul etmenin nedenleri olduğu gibi, cehaletin de kötü bir epistemik statü olmasının nedenleri açıklanabilmelidir. Fakat cehaletin tarifinin bilgi veya doğru inançtan yoksunluk olarak yapılması yeterli bir açıklama sunmamaktadır. Çalışmanın iddiası normatif görüşün bu konuda en başarılı teori olduğudur. Buna rağmen cehalet olarak nitelendirmesi güç olan bazı durumlar için normatif görüşün hüküm vermekte problemli yönleri olduğu tartışılmaktadır.","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"118 18","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138599395","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-05DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1373933
Ramazan Yılmaz
Toplumsal bir varlık olarak insanın, bilgi edinme hususunda sosyal süreçlerden ayrı değerlendirilemeyeceğini ve bu süreçlerde edinilen bilginin de geleneksel epistemolojinin standartlarıyla değerlendirilemeyeceğini öne süren yaklaşım olarak sosyal epistemoloji, yaklaşık yarım yüzyıldır felsefe sahnesinde kendisine oldukça mühim bir yer edinmiştir. Bununla beraber bu süreç farklı sebeplerden kaynaklandığı gibi, farklı fikirleri de ortaya çıkarmıştır. Bu fikirlerden bir kısmı geleneksel epistemolojinin alanını sosyal epistemoloji ile genişletme çabasındayken ve geleneksel epistemolojinin temel ilkelerine bağlıyken; bir kısmı ise geleneksel epistemolojiden ve onun temel ilkelerinden vazgeçilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Bu çalışmada birinci yaklaşımın örneği olarak Alvin I. Goldman'ın görüşlerine değinilirken, ikinci yaklaşımın örneği olarak Richard Rorty'nin görüşleri aktarılmaya çalışılmıştır. Hillary Putnam'ın görüşleri semantik yaklaşımın örneği olarak sunulmaya çalışılırken tarihsel bir köken olarak da James ve Dewey çerçevesinde pragmatizmin yaklaşımına değinilmiştir. Gerekçelendirilmiş doğru inanç tanımı üzerinden bilginin bir hakikat iddiası olduğu da göz önünde bulundurularak, pragmatizmin inanç ve bilgi ve hakikat yaklaşımları ele alınmıştır. Bilginin çoğu zaman sosyal süreçlerin bir ürünü olarak ele alınması durumunda, bu durumun özellikle Platon'un mağarası ve Bacon'un idoller ile ilgili yaklaşımında nereye oturacağı soruları temel alınmıştır. Bütün bunlarla beraber bilginin çoğunlukla sosyal bir fenomen olarak ele alınması durumunda kişisel özerklik veya kendi olma durumuyla sosyal epistemolojinin olanakları bir soru olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.
{"title":"İDEALDEN REALİTEYE BİLGİ: BİLGİYE SOSYAL EPİSTEMOLOJİK YAKLAŞIMLARA DAİR","authors":"Ramazan Yılmaz","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1373933","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1373933","url":null,"abstract":"Toplumsal bir varlık olarak insanın, bilgi edinme hususunda sosyal süreçlerden ayrı değerlendirilemeyeceğini ve bu süreçlerde edinilen bilginin de geleneksel epistemolojinin standartlarıyla değerlendirilemeyeceğini öne süren yaklaşım olarak sosyal epistemoloji, yaklaşık yarım yüzyıldır felsefe sahnesinde kendisine oldukça mühim bir yer edinmiştir. Bununla beraber bu süreç farklı sebeplerden kaynaklandığı gibi, farklı fikirleri de ortaya çıkarmıştır. Bu fikirlerden bir kısmı geleneksel epistemolojinin alanını sosyal epistemoloji ile genişletme çabasındayken ve geleneksel epistemolojinin temel ilkelerine bağlıyken; bir kısmı ise geleneksel epistemolojiden ve onun temel ilkelerinden vazgeçilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Bu çalışmada birinci yaklaşımın örneği olarak Alvin I. Goldman'ın görüşlerine değinilirken, ikinci yaklaşımın örneği olarak Richard Rorty'nin görüşleri aktarılmaya çalışılmıştır. Hillary Putnam'ın görüşleri semantik yaklaşımın örneği olarak sunulmaya çalışılırken tarihsel bir köken olarak da James ve Dewey çerçevesinde pragmatizmin yaklaşımına değinilmiştir. Gerekçelendirilmiş doğru inanç tanımı üzerinden bilginin bir hakikat iddiası olduğu da göz önünde bulundurularak, pragmatizmin inanç ve bilgi ve hakikat yaklaşımları ele alınmıştır. Bilginin çoğu zaman sosyal süreçlerin bir ürünü olarak ele alınması durumunda, bu durumun özellikle Platon'un mağarası ve Bacon'un idoller ile ilgili yaklaşımında nereye oturacağı soruları temel alınmıştır. Bütün bunlarla beraber bilginin çoğunlukla sosyal bir fenomen olarak ele alınması durumunda kişisel özerklik veya kendi olma durumuyla sosyal epistemolojinin olanakları bir soru olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"118 31","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138599529","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-04DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1323928
Seda ÖZSOY SOMUNCUOĞLU
Bulma ve doğrulama bağlamları, bilimsel yöntemin iki önemli aşamasını tesis etmiştir. Yeni bir hipotezin ileri sürülmesi bulma bağlamıyla ilişkilendirilmiş ve bulma eylemi, yaratıcı bir sezgiyi içerdiğinden irrasyonel nitelemesiyle psikolojinin araştırma alanına dâhil edilmiştir. Hipotezin sınanması ise doğrulama bağlamının kapsamına girmiş ve tamamıyla rasyonel bir sürece karşılık geldiği düşünüldüğünden sınama, epistemoloji veya mantığın konusu olarak değerlendirilmiştir. Geleneksel felsefeyi spekülatif olmakla itham ederek felsefeyi bilimselleştirmeye yönelen Hans Reichenbach tarafından yapıldığı genel kabul gören bu ayrım, bilimselliğin belirlenmesinde önemli bir görevi yerine getirmiş ve pozitivist bilim geleneği içinde dikkat çekici bir konuma sahip olmuştur. Bu makalede, Reichenbach’ın bulma ve doğrulama bağlamları arasında ne tür bir ayrım yaptığı irdelenmek suretiyle onun bilimsel felsefesini nasıl temellendirdiği açıklanmaya çalışılacaktır. Bu makalenin amacı, düşünürün özellikle Experience and Prediction ve Bilimsel Felsefenin Doğuşu adlı eserlerinde ortaya koyduğu görüşlerini yeniden hatırlatarak bulma ve doğrulama bağlamlarına yönelik ayrımın içeriğini hem meseleyi benzer şekilde ele alanların hem de konuya eleştirel yaklaşanların katkıları ekseninde çözümlemektir.
{"title":"Hans Reichenbach’ın Bilimsel Felsefesi: Bulma ve Doğrulama Bağlamları Üzerinden Bir Değerlendirme","authors":"Seda ÖZSOY SOMUNCUOĞLU","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1323928","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1323928","url":null,"abstract":"Bulma ve doğrulama bağlamları, bilimsel yöntemin iki önemli aşamasını tesis etmiştir. Yeni bir hipotezin ileri sürülmesi bulma bağlamıyla ilişkilendirilmiş ve bulma eylemi, yaratıcı bir sezgiyi içerdiğinden irrasyonel nitelemesiyle psikolojinin araştırma alanına dâhil edilmiştir. Hipotezin sınanması ise doğrulama bağlamının kapsamına girmiş ve tamamıyla rasyonel bir sürece karşılık geldiği düşünüldüğünden sınama, epistemoloji veya mantığın konusu olarak değerlendirilmiştir. Geleneksel felsefeyi spekülatif olmakla itham ederek felsefeyi bilimselleştirmeye yönelen Hans Reichenbach tarafından yapıldığı genel kabul gören bu ayrım, bilimselliğin belirlenmesinde önemli bir görevi yerine getirmiş ve pozitivist bilim geleneği içinde dikkat çekici bir konuma sahip olmuştur. Bu makalede, Reichenbach’ın bulma ve doğrulama bağlamları arasında ne tür bir ayrım yaptığı irdelenmek suretiyle onun bilimsel felsefesini nasıl temellendirdiği açıklanmaya çalışılacaktır. Bu makalenin amacı, düşünürün özellikle Experience and Prediction ve Bilimsel Felsefenin Doğuşu adlı eserlerinde ortaya koyduğu görüşlerini yeniden hatırlatarak bulma ve doğrulama bağlamlarına yönelik ayrımın içeriğini hem meseleyi benzer şekilde ele alanların hem de konuya eleştirel yaklaşanların katkıları ekseninde çözümlemektir.","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"32 18","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138601414","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-03DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1362536
Ç. Karataş
Apriori bilgi genellikle deneyime başvurmaksızın edinilebilen bilgiler olarak ele alınmaktadır. Bir açıklamaya göre yalnızca önermenin kendisine bakılarak anlaşılan önermelere apriori önerme denilmektedir. Diğer bir apriorilik açıklamasına göre ise önermelerin bilgisinin olmasa da ilgili önermenin edinilme sürecindeki yetilerin önselliği nedeniyle bir apriorilik söz konusudur. Bu çerçevede aprioriliğe atanan nitelikler, analitiklik ve zorunluluk taşıyor olmalarıdır. Bu makalede, aprioriliğin artık geride bırakılması gereken bir araştırma olduğu savunulacaktır. Bu tez, özdeşlik önermeleri gibi apriorilik taşıdığından şüphe edilmeyen önermelerin semantik ve mantıksal bakımdan kullanımlarının incelenmesiyle desteklenecektir. Bu doğrultuda, özdeşlik önermelerinin gündelik dil kullanımlarında bilgi sunabilmesinin bağlam gerektirmesine, özdeşliğin mantıksal dizgelerde dahi kurallara ve tanıma bağlı anlam kazanabiliyor olmasına, özdeşlik önermesinin içeriğinin varsayılma koşullarının tarihsellik, toplumsallık ve evrimle ilişkili olmasına ve bu ilişkilerin sonucu olarak, özdeşlik önermelerinin doğruluğunun pragmatik bir doğruluk olması nedenlerine işaret edilerek, özdeşlik önermelerinin apriorilik taşımadığı iddia edilecektir. Böylece, özdeşlik önermelerinin apriorilik taşımadığı iddiasına dayanarak genel anlamda da apriorilik arayışından vazgeçilmesi gerektiği öne sürülecektir.
{"title":"Apriori Bilginin Olanağı Üzerine Bir İnceleme","authors":"Ç. Karataş","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1362536","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1362536","url":null,"abstract":"Apriori bilgi genellikle deneyime başvurmaksızın edinilebilen bilgiler olarak ele alınmaktadır. Bir açıklamaya göre yalnızca önermenin kendisine bakılarak anlaşılan önermelere apriori önerme denilmektedir. Diğer bir apriorilik açıklamasına göre ise önermelerin bilgisinin olmasa da ilgili önermenin edinilme sürecindeki yetilerin önselliği nedeniyle bir apriorilik söz konusudur. Bu çerçevede aprioriliğe atanan nitelikler, analitiklik ve zorunluluk taşıyor olmalarıdır. \u0000Bu makalede, aprioriliğin artık geride bırakılması gereken bir araştırma olduğu savunulacaktır. Bu tez, özdeşlik önermeleri gibi apriorilik taşıdığından şüphe edilmeyen önermelerin semantik ve mantıksal bakımdan kullanımlarının incelenmesiyle desteklenecektir. Bu doğrultuda, özdeşlik önermelerinin gündelik dil kullanımlarında bilgi sunabilmesinin bağlam gerektirmesine, özdeşliğin mantıksal dizgelerde dahi kurallara ve tanıma bağlı anlam kazanabiliyor olmasına, özdeşlik önermesinin içeriğinin varsayılma koşullarının tarihsellik, toplumsallık ve evrimle ilişkili olmasına ve bu ilişkilerin sonucu olarak, özdeşlik önermelerinin doğruluğunun pragmatik bir doğruluk olması nedenlerine işaret edilerek, özdeşlik önermelerinin apriorilik taşımadığı iddia edilecektir. Böylece, özdeşlik önermelerinin apriorilik taşımadığı iddiasına dayanarak genel anlamda da apriorilik arayışından vazgeçilmesi gerektiği öne sürülecektir.","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"41 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138605496","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-12-03DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1383129
Asım Di̇lmaçünal
Theaitetos diyaloğunda bilgi tanımlanırken sorgulanan tanımlardan biri bilginin doğru inanç olup olmadığıdır. Bu tanımın kabul edilemezliği doğruluk ve inancın birlikte bilgi için yeterli olmadığı bir karşı örnek tasarlanarak, mahkeme örneği üzerinden açıklanır. Genel kabule göre bu örnek, doğru inancın bilgi olmadığını göstermesi bakımından yeterlidir. Burnyeat ikna-öğretim, görme-duyma karşıtlıkları temelinde şekillenen pasajın bazı tartışmalara neden olduğuna dikkat çeker ve ileri sürülen karşı örnekte 3 farklı paradoks bulunduğunu iddia eder. Bunlardan özellikle ikincisinin Platon’un bilgiye ilişkin düşüncelerini yorumlamak açısından önemli olduğunu ileri sürer. Bu anlamda çalışmanın birinci amacı söz konusu mahkeme örneğinin nasıl çalıştığını ortaya koyarken Burnyeat’ın ikinci paradoks olarak ileri sürdüğü durumun bir açıklamasını içerecektir. Mahkeme örneğinin yol açtığı tartışmalarla başlangıçta yapılan bilginin neliğine dair araştırmanın ötesine geçilir. Özellikle bu örnekte dikkati çeken ikna-öğretim ve görme-duyma karşıtlıklarının sonuçları çağdaş epistemolojide önemli bir yer tutan tanıklık epistemolojisine dair izler barındırmaktadır. Tanıklığın bilgisinin olup olmaması, resmi ya da doğal tanıklık gibi konular tanıklık epistemolojisi içerisinde incelenir. Bu anlamda çalışmanın diğer amacı, pasajın tanıklık epistemolojisiyle ilişkisine dikkat çekmektir.
{"title":"PLATON’UN THEAİTETOS’UNDA 201A-C’DE MAHKEME ÖRNEĞİNE DAİR BAZI İHTİLAFLAR VE ÇAĞDAŞ EPİSTEMOLOJİYE DAİR İZLERİ ÜZERİNE","authors":"Asım Di̇lmaçünal","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1383129","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1383129","url":null,"abstract":"Theaitetos diyaloğunda bilgi tanımlanırken sorgulanan tanımlardan biri bilginin doğru inanç olup olmadığıdır. Bu tanımın kabul edilemezliği doğruluk ve inancın birlikte bilgi için yeterli olmadığı bir karşı örnek tasarlanarak, mahkeme örneği üzerinden açıklanır. Genel kabule göre bu örnek, doğru inancın bilgi olmadığını göstermesi bakımından yeterlidir. Burnyeat ikna-öğretim, görme-duyma karşıtlıkları temelinde şekillenen pasajın bazı tartışmalara neden olduğuna dikkat çeker ve ileri sürülen karşı örnekte 3 farklı paradoks bulunduğunu iddia eder. Bunlardan özellikle ikincisinin Platon’un bilgiye ilişkin düşüncelerini yorumlamak açısından önemli olduğunu ileri sürer. Bu anlamda çalışmanın birinci amacı söz konusu mahkeme örneğinin nasıl çalıştığını ortaya koyarken Burnyeat’ın ikinci paradoks olarak ileri sürdüğü durumun bir açıklamasını içerecektir. \u0000Mahkeme örneğinin yol açtığı tartışmalarla başlangıçta yapılan bilginin neliğine dair araştırmanın ötesine geçilir. Özellikle bu örnekte dikkati çeken ikna-öğretim ve görme-duyma karşıtlıklarının sonuçları çağdaş epistemolojide önemli bir yer tutan tanıklık epistemolojisine dair izler barındırmaktadır. Tanıklığın bilgisinin olup olmaması, resmi ya da doğal tanıklık gibi konular tanıklık epistemolojisi içerisinde incelenir. Bu anlamda çalışmanın diğer amacı, pasajın tanıklık epistemolojisiyle ilişkisine dikkat çekmektir.","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"11 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138605869","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Pub Date : 2023-10-29DOI: 10.58634/felsefedunyasi.1290738
Sait Can ATAMAN, Arslan TOPAKKAYA
Dilthey felsefesi, felsefeyi tin bilimleri ile birlikte alması ve bunun kurulumunu da tarih üzerinden yapması ile oldukça zengin bir felsefedir. Dilthey, 19. yy.da zirveye ulaşan geleneksel Alman felsefesini bir anlamda reddederek felsefeye yeni ve özgün bir yol çizmiştir. Bunun en önemli hareket noktalarından biri doğa bilimlerinin yükselişinin henüz emekleme çağında olduğu ifade edilebilecek tin bilimleri karşısındaki baskıcı ve indirgemeci pozisyonu olduğu söylenebilir. Öyle ki bu durum insan hayatının göz ardı edilmesi gibi büyük bir yanlış içindedir. Bu yüzden Dilthey için felsefe ilk olarak kendisine doğrudan verilmiş bir bütün olarak insan yaşamından başlamalıdır. Tin bilimlerini sistematik bir şekilde yapılandırmak onun yöntem, amaç ve sınırlarını çizmek Dilthey’in felsefi programıdır. Bu doğrultuda Dilthey hayat, anlam ve yaşantı gibi kavramları merkeze alır. Dilthey, Kant’ın eleştirel felsefesini kendisine birçok anlamda adres gösterir. Ne var ki Kant’ın deneyim tasarımı bu kavramları es geçmiştir. Bu doğrultuda Kant’tan birçok konuda olumlu ve olumsuz eleştirel yaklaşım çerçevesinde faydalanmıştır. Dilthey’in hayat felsefesini Kant’a yöneltmiş olduğu olumsuz eleştiriler üzerinden ele almak ve bu sayede onun felsefesinin genel hatlarını çizmek bu makalenin odak noktasını oluşturur.
{"title":"DİLTHEY’S CRITICAL OF THE KANT PHILOSOPHY","authors":"Sait Can ATAMAN, Arslan TOPAKKAYA","doi":"10.58634/felsefedunyasi.1290738","DOIUrl":"https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1290738","url":null,"abstract":"Dilthey felsefesi, felsefeyi tin bilimleri ile birlikte alması ve bunun kurulumunu da tarih üzerinden yapması ile oldukça zengin bir felsefedir. Dilthey, 19. yy.da zirveye ulaşan geleneksel Alman felsefesini bir anlamda reddederek felsefeye yeni ve özgün bir yol çizmiştir. Bunun en önemli hareket noktalarından biri doğa bilimlerinin yükselişinin henüz emekleme çağında olduğu ifade edilebilecek tin bilimleri karşısındaki baskıcı ve indirgemeci pozisyonu olduğu söylenebilir. Öyle ki bu durum insan hayatının göz ardı edilmesi gibi büyük bir yanlış içindedir. Bu yüzden Dilthey için felsefe ilk olarak kendisine doğrudan verilmiş bir bütün olarak insan yaşamından başlamalıdır. Tin bilimlerini sistematik bir şekilde yapılandırmak onun yöntem, amaç ve sınırlarını çizmek Dilthey’in felsefi programıdır. Bu doğrultuda Dilthey hayat, anlam ve yaşantı gibi kavramları merkeze alır. Dilthey, Kant’ın eleştirel felsefesini kendisine birçok anlamda adres gösterir. Ne var ki Kant’ın deneyim tasarımı bu kavramları es geçmiştir. Bu doğrultuda Kant’tan birçok konuda olumlu ve olumsuz eleştirel yaklaşım çerçevesinde faydalanmıştır. Dilthey’in hayat felsefesini Kant’a yöneltmiş olduğu olumsuz eleştiriler üzerinden ele almak ve bu sayede onun felsefesinin genel hatlarını çizmek bu makalenin odak noktasını oluşturur.","PeriodicalId":154648,"journal":{"name":"Felsefe Dünyası","volume":"46 4","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136133894","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
京ICP备2023020795号-1
扫码关注我们
求助内容：
应助结果提醒方式：