Küçük Buzul Çaği, Kuraklik Ve Diğer Coğrafi Olaylarin Celali İsyanlari Üzerindeki Etkileri (Impacts of the Little Ice Age, Drought and Other Geographic Events on Celali Revolts)

Abstract

Turkish Abstract: Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nu yaklaşık yüz yıl boyunca etkileyen, Anadolu’nun hemen her yöresine yayılan, büyük toplumsal, idari, ekonomik sonuçlara ve değişimlere yol açan Celali İsyanları’nın ortaya çıkmasında etkili olan coğrafi nedenler ele alınmıştır. Çalışmada, şimdiye kadar daha çok tarihi ve sosyal yönleriyle ele alınan Celali İsyanları’nın hem ortaya çıkış sürecinde, hem de devam ettiği dönemlerde coğrafi etmenlerin ve olayların bu isyanlar üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğu vurgulanmıştır. Bu coğrafi olaylar ve etmenler, Küçük Buzul Çağı olarak adlandırılan sert hava koşullarıyla, kuraklıklar, kıtlıklar ve iaşe (tedarik) problemleridir. 16. Yüzyılın sonlarında başladığı bilinen bu ayaklanma hareketleri, aktivite ve etkileri zaman içerisinde azalmış olsa da, genel anlamda sırasıyla, III. Murad, III. Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa, Genç Osman, IV. Murad dönemlerinde etkili olmuştur. Bu ayaklanmaların adı, farklı bir nedene dayansa da 1519’da Yozgat yöresinde ayaklanan Bozoklu Şeyh Celâl’den gelir. O dönemden itibaren özellikle 16. ve 17. Yüzyıllarda meydana gelen hemen hemen her ayaklanma hareketi Celali ismiyle anılır olmuştur. English Abstract: This study deals with the geographical reasons that have influenced the Ottoman Empire for nearly a hundred years and which have led to the emergence of the Jalali rebellions, which led to major social, administrative, economic consequences and changes in almost every region of Anatolia. It is desirable to emphasize how geographical factors and events have an influence on these rebellions, both in the process of emergence and in the periods of Jalali rebellions, which are studied more historically and socially. These geographical events and factors are the problems of drought, shortages and subsistence (procurement) with the harsh weather conditions called Small Glacier Age. These rebellion movements, activities and effects that are known to have begun in the late 16th century have decreased in time, but in general terms, III. Murad III. Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa, Young (II) Osman, IV. Murad was influential during his time. The name of these revolts comes from the Bozoklu Sheikh Jalal, who rebelled in the Yozgat region in 1519, based on a different cause. From that period onwards, almost every uprising that took place especially in the 16th and 17th centuries became known by the name of Jalali.