Wetlands Under the Pressure of Anthropogenic Impacts and Climate Change: Van Castle and Its Surroundings Natural Protected Area Example

Abstract

Doğal sistemlerin sağlığını tehdit eden iklim değişikliği ve antropojenik etkiler sebebiyle tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de arazi örtüsünde değişimler meydana gelmiştir. Söz konusu değişimlerden sulak alanlar da olumsuz yönde etkilenmiştir. İklim değişikliği ve diğer antropojenik etkilere karşı kırılgan olan sulak alanlar ekosistemdeki en verimli ve karbonca zengin (karbon yutağı) alanlar arasında yer almaktadır. Özellikle sıcaklık ve yağış gibi iklim parametrelerinde meydana gelen değişimler sulak alanları, toprağı ve bu alandaki bitki topluluklarını değiştirebilmektedir. Bunun yanı sıra özellikle kıyı sulak alanlarının maruz kaldığı dolgu, yapılaşma, yol gibi antropojenik müdahaleler verdiği çoklu ekosistem hizmeti sayesinde iklim değişikliği ile uyum ve mücadele konusunda etkili roldeki sulak alanları tehdit etmektedir. Çalışma kapsamında bir kıyı sulak alanı olan Van Kalesi ve Çevresi Doğal Sit Alanı ele alınmıştır. Sulak alan üzerindeki iklim değişikliği baskısı Van ölçeğinde minimum 30 yıllık geçmişe sahip sıcaklık, nispi nem ve bulutluluk iklim parametrelerinin analiziyle, antropojenik baskı 2005 ve 2021 yıllarına ait uydu görüntülerinin görsel değerlendirmesiyle ele alınmıştır. İklim değişikliği baskısı ve antropojenik baskı sonucunda meydana gelen arazi örtüsü değişiminin analizi içinse CORINE Arazi Örtüsü verisi kullanılmıştır. Uygun mekânsal korelasyon ve regresyon yöntemleri kullanılarak yapılan analiz ve değerlendirmeler sonucunda, iklim değişikliği parametrelerinde kritik değişimler olduğu tespit edilmiştir. Uydu görüntülerinin görsel değerlendirmesi sonucunda ise sulak alanda dolgu ve yol yapımı sebebiyle önemli oranda tahribat ve arazi kullanımı değişimi olduğu görülmüştür. CORINE arazi örtüsü haritalarının analiz sonuçları arazi örtüsü değişimini desteklemekte ve sulak alanlarda azalma olduğunu göstermektedir. Sulak alanların söz konusu baskılar sebebiyle günden güne bozulduğu/yok olmaya yüz tuttuğu sonucuyla karşılaşılmıştır