Kazak Türkçesinde Renk Adlarının Zaman ve Hava Durumu Bildiren Kavramlar Olarak Kullanılması

Abstract

Tüm dillerde temel söz varlığını oluşturan unsurların başında gelen renk adlarının atasözü, deyim, hayvan, bitki, eşya, yiyecek-içecek, giyim-kuşam, hastalık, zaman ve hava durumu gibi kavramlarla yaygın olarak kullanılması renk adlarını söz varlığı çalışmalarında öncelikle ele alınması gereken konulardan biri hâline getirir. Evrensel dil bilim çalışmalarında referansı verilen bir dilde olması gereken bütün renk adlarına sahip olan Kazak Türkçesindeki renk adları tasvir özelliği ile dikkat çeker. Bu durum, Kazak dilindeki renk adlarının günün veya yılın belirli aralıklarını göstermesinde; mevsimlerin, havanın, rüzgârın, yağmurun, karın vb. gibi doğa unsurlarının renk adlarıyla ile tarif edilmesinde açıkça görülür. Kazak Türkçesinde içinde renk adı geçen ḳızıl ayaz “kırmızı ayaz”, kök ayaz “mavi ayaz” ve sarı ayaz “sarı ayaz” gibi kullanımlar renklerin soğukların şiddetine göre kullanılabilen kavramlar olduğunu ve renk sembolizminin burada doğaya yöneldiğini gösterir. Kazak Türkçesindeki renk adlarının zaman ve hava durumu bildiren kavramlar olarak kullanımını konu edinen bu makale renk adları araştırmalarına katkı sağlamak için hazırlanmıştır. Çalışmaya kaynaklık eden dil malzemeleri Kazak dilinin en kapsamlı söz varlığını ihtiva eden 16 ciltlik “Kazak Ädebi Tilinin Sözdigi” adlı çalışmanın taranması yoluyla elde edilmiş olup veriler eş zamanlı dil bilim yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmada kullanılan gramer terimleri için Zeynep Korkmaz’ın Gramer Terimleri Sözlüğü esas alınmıştır.