Batı Resminde “Doğu” İmgesinin Oluşmasına Aracılık Eden Kadın Temsilleri

Abstract

Oryantalist resim repertuari icinde Batililar icin buyulu bir gizemi olan harem yasantisi onemli bir yer tutmaktadir. Bu resimlerde dogulu bir dekor icinde ve dogulu kostumler giymis olan egzotik guzellerin bicimsel kokenleri ise Batili resim gelenegindeki Venus temsillerine dayanmaktadir. Ingres, Delacroix ve Gerome gibi Oryantalist sanatcilarin harem sahnelerinde betimledikleri “tutsak” kadinlar, Dogu’yu vahsi, ilkel ve sehvet duskunu olarak gostermek icin oldukca uygundur. Boylece bilincaltinda “kurtarici” olarak kendini konumlandiran Batili erkek ozne, hem eylemini mesrulastiracak hem de iktidarini imleyecektir. 19. yuzyilin sonlarina dogru kendi medeniyetini sorgulamaya baslayan Bati’da Dogu’ya olan oryantalist ilgi azalmis ve harem sahneleri populerligini yitirmistir. Bu sureclerde farkli ifade arayislarina giren Avrupali sanatcilar, daha once ilkel ve vahsi olarak tanimladiklari Dogulu toplumlarin kultur ve sanat formlarini kullanarak modern sanata yon vermislerdir. Modern sanatin onemli isimlerinden Henry Matisse ise “Odalik” serisinde Islam sanatindaki bezeme mantigini kullanarak kurguladigi resim mekâninda bu Dogulu “tutsak” kadini, merkezi bir motife donusturmek suretiyle yalnizca bicimsel bir oge konumuna indirgemistir. Boylece Oryantalist soylem icerisinde “Dogu” imgesinin kurulmasina ve yayginlasmasina aracilik eden kadin figurunun ifade ettigi anlamin ici bosaltilmistir. Bu calismada oryantalizmin tanimi yapilacak; tarihsel surecte Dogu-Bati iliskisinin kultur urunlerindeki yansimalarina deginilecek; oteki uzerinden kendini tanimlama bicimi olarak oryantalist resimlerdeki ideolojik baglam uzerinde durulacak ve oryantalist resim gelenegi icinde kadin temsilleri araciligi ile Dogu imgesinin nasil sekillendigi incelenecektir.