MIDZY ZATRUDNIENIEM I BEZROBOCIEM A INFLACJ. EWOLUCJA POLITYKI PIENINEJ PROWADZONEJ PRZEZ BANKI CENTRALNE NA WIECIE W LATACH 19832000

Abstract

Polityka pienina jest bardzo wanym elementem polityki makroekonomicznej. Za pomoc dostpnych instrumentw finansowych bank centralny ma moliwo ksztatowania koniunktury gospodarczej, poziomu cen oraz bezrobocia. To oglne stwierdzenie, wspczenie powszechnie akceptowane, nie byo tak oczywiste w przeszoci. W pierwszych dwch dekadach po II wojnie wiatowej polityka pienina, zgodnie z doktryn keynesowsk penia tylko rol uzupeniajc w stosunku do polityki fiskalnej, ktra bya podstawowym narzdziem stabilizacji gospodarki. W tym okresie gwnym celem polityki monetarnej byo podtrzymywanie koniunktury i wysokiego zatrudnienia. Jej charakter, nastawiony na tanie finansowanie pastwa, w pierwszych latach powojennych by zdeterminowany potrzeb odbudowy osabionych gospodarek, a w okresie pniejszym realizacj wizji pastwa opiekuczego. Znaczenie miaa take niska stopa inflacji, ktra nie stanowia wwczas wikszego zagroenia.Sytuacja zmienia si na przeomie lat 60. i 70., kiedy nastpio wyrane przyspieszenie wzrostu cen i pojawiy si trudnoci gospodarcze. W teorii ekonomii na pierwszy plan zacza wysuwa si doktryna monetarystyczna akcentujca znaczenie stabilnoci poziomu cen dla rozwoju i sprawnego funkcjonowania gospodarki, a polityka pienina zacza by gwnym narzdziem polityki stabilizacyjnej i antyinflacyjnej. Znalazo to odbicie rwnie w hierarchii celw polityki gospodarczej. Za najwaniejszy cel uznano ograniczenie inflacji. Nakadajc realizacj tego zadania na barki bankw centralnych, systematycznie uwalniano je od obowizku prowadzenia polityki pobudzania wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.Lata 197478 stanowiy okres stopniowego wprowadzania do polityki pieninej zasad monetarystycznych. Jednak nadal podstawowym narzdziem ksztatowania sytuacji na rynku pienino-kredytowym byy stopy procentowe, utrzymanie wysokiego zatrudnienia stanowio rwnie wany cel polityki pieninej jak stabilizacja cen, a regulacja poday pienidza penia w tym okresie wyranie pomocnicz rol. Niezadowalajcy postp w walce z inflacj i recesja gospodarcza po drugim kryzysie energetycznym (1980 r.) spowodoway w nastpnych latach odejcie od keynesowskich priorytetw polityki pieninej.Sowa kluczowe: polityka pienina, bank centralny, instrumenty polityki pieninej, krzywa Philipsa, monetaryzm, zatrudnienie, bezrobocie i inflacja, bezporedni cel inflacyjny