Do jakiego stopnia typologiczna interpretacja ἱλαστήριον jako kappōret („przebłagalni”) z Kpł 16 wyczerpuje myśl teologiczną Pawła z Rz 3,25?

Abstract

Święty Paweł jako spadkobierca trzech kultur: żydowskiej, helleńskiej i rzymskiej, poszukuje metody dotarcia z orędziem Ewangelii w sposób skuteczny i zrozumiały do współczesnych mu ludzi. W tym celu sięga w Rz 3,25 po zagadkowy termin ἱλαστήριον, który budzi w pierwszym monecie naturalne skojarzenie z liturgią żydowskiego święta Jom Kippūr opisaną w Kpł 16. Celem artykułu jest próba głębszego zrozumienia metafory ἱλαστήριον, którą Paweł interpretuje misterium odkupienia dokonanego w Chrystusie. Artykuł odpowiada na pytanie czy typologiczna interpretacja ἱλαστήριον, rozumianego jako „przebłagalnia” (kappōret) z Kpł 16 wyczerpuje koncepcję teologiczną św. Pawła z Rz 3,25? Dla uchwycenia zamysłu Apostoła posługującego się tak osobliwą metaforą przedstawiono interpretację typologiczną bazującą na tradycji rytuału ekspiacyjnego z Kpł 16. Wskazano na judaistyczne rozumienie ἱλαστήριον jako sakralnego przedmiotu, miejsca cudownej obecności Boga pośrodku ludu przymierza. Przybliżono jego doniosłą rolę w pojednaniu Izraelitów z Bogiem, dokonującym się poprzez celebrację obrzędów ekspiacji, sprawowanych w żydowskie święto Jom Kippūr. Następnie przedstawiono historio-zbawcze znaczenie tej ekspiacji, a w jej ramach znaczenie terminu ἱλαστήριον. Przedstawiono także zarzuty wobec uznania typologicznej interpretacji Rz 3,25 jako jedynej możliwej formy rozumienia tego Pawłowego tekstu.