Rusça ve Türkçe Deyimlerde Millî Kültürel Kodlar

Abstract

Deyimler toplumların kültür unsurlarıdır ve bir dilin anlatım zenginliğini ifade ederler. Kültür aktarımında o topluma ait kadim değerler, millî gelenek ve görenekler, yaşam biçimi büyük önem taşır. Bu bağlamda dilin zenginliklerini sunan, az sözle farklı olay ve durumları anlatabilen kalıp sözlerin başında deyimler gelmektedir. Rusça ve Türkçeye kültürden beslenerek oluşturulmuş, anlatımı güzelleştiren, zenginleştiren ve kuvvetli kılan çok sayıda deyim girmiştir. Tarihsel olaylar, durumlar, yaşanmışlıklar, örf ve âdetler, gelenek-görenekler ile birlikte inançlar ve ritüeller deyimlerde yansımasını bulmuştur. Bu çalışmada Rus ve Türk millî kültürüne ait unsurlar, deyimler üzerinden kültürdilbilimsel bağlamda karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Zaman içerisinde değişen kültürel olgular deyimlerin de anlamının değişmesine sebep olabilmektedir. Bu sebeple sadece günümüze kadar hem biçim hem de anlam bakımından korunmuş deyimler dışında zamanla farklılığa uğrayan deyimlerden de örnekler sunulmuştur. Kültürdilbilim XX. yüzyılın sonunda ortaya çıkmış, dil ve kültür etkileşimini inceleyen bir bilim dalıdır. Kültürdilbilimin araştırma sahası, kültürel bilgileri taşıyan ve aktaran dil ile halka özgü maddi ve manevi değerlerdir. Kültürdilbilimsel çözümlemelerle bir topluma özgü düşünce biçimi, kadim değerler, inançlar, gelenekler gibi özellikler açığa çıkarılır. Kültürdilbilimin temel amacı farklı etnik grupların kültürlerini, karşılaştırmalı açıdan oldukça zengin kaynaklar sağlayan kültürel, millî-psikolojik ve mitolojik yönelimlerini ve de yaşam tarzlarını dil birimleri aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Bu bağlamda kültürdilbilimin dil birimleri üzerindeki etkisi düşünülerek son dönemde dil araştırmalarında sıklıkla karşılaşılan bu disiplinin oluşumu, gelişimi ve deyim incelemelerindeki rolüne değinilmiştir.