“Kendini Unutmak”: Psikoloji Araştırmalarında Tevazu

Abstract

Tevazu, psikoloji alanindaki calismalarda uzun zaman boyunca ihmal edilen bir erdem olmustur. Ancak son yillarda, tevazu konusundaki calismalarin sayisinda kayda deger bir artis gorulmektedir. Gorece sinirli fakat gelecek vadeden bu arastirma alanina dair kapsamli bir inceleme yurutulmesi hedeflenerek, bu derleme calismasinda oncelikli olarak tevazu uzerine etimolojik ve kavramsal bir analiz sunulmustur. Kavramin nasil tanimlanacagi konusunda fikir birligi olmamasina ragmen, bu calismada tevazunun olcululuk, dusuk benlik saygisi ve kendini degersiz gorme gibi diger iliskili kavramlardan farki gozler onune serilmistir. Ilgili alan yazinda tevazunun genel yapisina iliskin tartismalarin yani sira belli baglamlarda ortaya cikan tevazu bicimlerinden de bahsedilmektedir. Bu cercevede tevazunun alt turleri olarak entelektuel tevazu, kulturel tevazu ve iliskisel tevazu kavramlari tanitilmistir. Tevazu nihai olarak kisinin kendini unutmasini gerektirir. Ancak bu yonu ile tevazunun oz-bildirime dayali olarak olcumlenmesinde ciddi zorluklar yasanmaktadir. Buradan hareketle, tevazuyu degerlendirmeye yonelik en uygun yontemin ne oldugu sorusu ekseninde, mevcut derlemede tevazuya iliskin farkli olcum teknikleri karsilastirilmali olarak ele alinmistir. Gercekten mutevazi kisilerin tevazu gostermenin zor oldugu durumlari (kisilerarasi catisma, rekabet, elestiriyi kabullenme vb.) daha etkili bir sekilde yonetmeleri beklenir. Bu noktada mutevazi tepki oruntulerinin daha hassas bir bicimde incelenmesine yonelik olarak bu tur stres testlerinin onemine dikkat cekilmistir. Derlemenin takip eden bolumlerinde ise gorgul calismalar isiginda tevazunun onculleri ve sonuclarina deginilmistir. Bu baglamda dindarlik, guvenli baglanma ve diger karakter gucleri (orn., affedicilik, sukran, yilmazlik) tevazuyu pekistiren unsurlar olarak degerlendirilmistir. Tevazunun sonuclari ise psikolojik saglik, kisilerarasi iliskiler, is hayati ve toplumsal hosgoru uzerindeki olumlu etkilerine atifta bulunularak gozden gecirilmistir. Ayrica, cesitli psikolojik mudahalelerle insanlara tevazu erdemini kazandirabilmenin mumkun olup olmadigi da uygulamali bir bakis acisiyla sorgulanmistir. Derlemenin son bolumunde ise gelecek calismalar icin oneriler sunulmustur.