Feminizm w polskiej literaturze kobiet

Abstract

Przedmiotem rozważań dla niniejszego szkicu są przede wszystkim wątki feministyczne obecne w polskiej literaturze kobiet. Tekst podejmuje refleksję dotyczącą następujących kwestii: czy istnieje zjawisko literatury feministycznej w Polsce; czy wątki feministyczne są charakterystyczne tylko dla sztuki kobiet; jakie feminizmy obecne są w literaturze kobiet? Socjologiczna badania pokazują, iż w Polsce feminizm nie zyskuje aprobaty społecznej nawet wśród kobiet doświadczającyh nierówności płciowych. Ciagle pokutuje negowanie pozytywnej roli feminizmu, zakorzeniiła sie silnie postawa antyfeministyczna mająca żróło w braku wiedzy, streotypach odnośnie do ruchu kobiet. Ewa Malinowska wiele lat temu argumentowała, że ruch feministyczny w Polsce jest działaniem jednostek a nie kolektywnej pracy aktorów społecznych. Rodzimych korzeni literatury związanej z femiznimem upartuje się Entuzjstkach Narcyzy Żmichowskiej. Skupione wokół tego ruchu pisarki angażowały się w polityczną i edukacyjną działalność. Po okresie I wojny światowej, wraz z zyskaniem praw do głosowania i edukacji rodzima literatura kobiet zaatakowała zerwaniem wielu społecznych, obyczajowych tabu, w tym seksulanych, np. ciąża, macierzyństwo, aborcja, małżeństwo (G. Zapolska, Z. Nalkowska, M. Kuncewiczowa, P. Gojawiczyńska, I. Krzywicka, A. Gruszecka, H. Boguszewska and many others).Druga wojna światowa i póżniejszy PRL przysłoniły idee feministyczne, ważne tematy i problemy dla kobiet. Sytuacja uległa zmiane po 1989 roku wraz z debiutami pisarek nie tylko opisujących doświadczenia kobiece ale także otwarcie declarującycmi sympatię do feminizmu w wywiadach (np. Manuela Gretkowska, Izabela Filipiak, Olga Tokarczuk, Natasza Goerke).  Współczesne literatura nie jest ofensywna, pisarki nie walczą i nie deklarują otwarcie femistycznej postawy, wartości.Feminism in Polish Women’s LiteratureSUMMARYThe subject of discussion in this sketch is first of all feminist themes present in Polish women’s literature. The text considers the following questions: whether the phenomenon of feminist literature exists in Poland; whether feminist themes are characteristic only of women’s art; what feminisms are present in women’s literature? Sociological studies show that feminism is not socially approved even among women who experience gender inequalities. The denial of the positive role of feminism still persists, and there is a deeprooted antifeminist attitude stemming from ignorance and stereotypes. Many years ago Ewa Malinowska argued that the feminist movement in Poland consisted in the activity of individuals rather than the collective work of social activists. The native roots of literature associated with feminism are sought in Narcyza Żmichowska’s Enthusiasts (Entuzjastki) group. The women writers participating in this movement were involved in political and educational activities. After World War One, after women were granted voting rights and right to education, women’s literature in Poland touched on many social and moral taboos, including sexual, such as pregnancy, maternity, abortion, or marriage (G. Zapolska, Z. Nałkowska, M. Kuncewiczowa, P. Gojawiczyńska, I. Krzywicka, A. Gruszecka, H. Boguszewska, and others). World War Two and the period of People’s Poland pushed feminist ideas and women’s important problems and subjects into the deep background. The situation changed after 1989 with the debuts of women writers who not only described female experiences but also openly declared their sympathies towards feminism in interviews (e.g. Manuela Gretkowska, Izabela Filipiak, Olga Tokarczuk, and Natasza Goerke). Contemporary literature is not aggressive, however: women writers do not fi ght and do not openly espouse feminist attitudes and values.