Arap Dilinde Naht Olgusu (İbn Fâris Örneğinde)

Abstract

Naht, Arap dilinde iki veya uc kelimeden ya da bir cumleden ihtisar yoluyla yepyeni bir kelime uretmektir. Dili zenginlestirme ve ihtisar gibi ozellikleri olan naht olgusu bir dil acisindan cok onemli husustur. el-Halil b. Ahmed, Arap dilindeki naht olgusunu ilk ifade eden kisi olarak bilinmektedir. O, el-‘Ayn adli eserinde naht’la ilgili cok ayrintili bilgi vermese de boyle bir ozelligin varligina dikkat cekmektedir. Bununla beraber Islam’dan onceki donemde de naht’la alakali ornekler ne kadar az olsa da bilinmektedir. Makalede naht’in tanimi verildikten sonra naht’in cevazi, Araplarin naht’a basvurma sebebi ve gayesi ile alakali bilgi verilecek, naht ile istikak arasinda olan fark belirtilecek, naht’in genel itibariyle sema‘i oldugu vurgulanacaktir. Bununla beraber eserlerinde naht olgusunu daha farkli ve daha genis bir sekilde isleyen Ibn Faris’in bu konuyla alakali gorusleri incelenecek ve muellifin naht dusuncesine yoneltilen elestiriler ve bu elestirilere verilen cevaplar da ele alinacaktir. Ayrica makalede naht’in cesitleri hakkinda ayrintili bilgi verilecek, menhut ve mezid kelimeler arasindaki farklar belirtilecektir.