rens Sabahaddin’in Toplumsal Dönüşüm İdealinin Başarısızlığı

Abstract

Liberal düşüncenin Osmanlı’daki öncüllerinden kabul edilen Prens Sabahaddin çöküş sürecindeki imparatorluğun varlığını sürdürebilmesi için bir toplumsal dönüşüm ideali ortaya koymaktadır. Prens’in düşüncesinin şekillenmesinde en çok etkilendiği isim Fransız sosyolog Edmond Demolins’dır. Demolins’ın “kamucu toplum” ve “bireyci toplum” kavramları üzerinden Prens Sabahaddin de Osmanlı’nın modernleşmesinin ancak “kamucu toplum”dan “bireyci toplum”a geçişi ile mümkün olacağını savunur. Bu makale Demolins’ın Prens’in üzerindeki etkisini de dikkate alarak toplumsal dönüşümü hedefleyen düşüncesinin üç sacayağını oluşturan eğitim, memuriyet ve adem-i merkeziyet kavramlarını analiz etmektedir. Prens’in düşüncesinin şekillenmesine neden olan tarihsel süreç ile Prens’in yazdığı eserler ve ona ilham veren Demolins’ın değerlendirmeleri incelenmiştir. Bu bağlamda Prens tarafından idealize edilen toplumsal dönüşümün Osmanlı’da gerçekleşememesini irdelenerek Prens’in önermelerinin hayata geçirilmesindeki açmazlar ortaya konulmaya çalışılmıştır.