Wybrane instrumenty wsparcia mieszkaniowego w Republice Czeskiej. Studium przypadku Brna i Ostrawy

Abstract

Artykuł dotyczy implementacji koncepcji mieszkalnictwa społecznego w Republice Czeskiej (uwarunkowania powstania koncepcji i jej rozwoju, przyjęte zasady oraz skutki wdrożenia w życie). Koncepcja mieszkalnictwa społecznego Republiki Czeskiej na lata 2015– 2025 jest dokumentem ramowym określającym kierunek tworzenia systemu mieszkalnictwa społecznego dla osób potrzebujących mieszkań w Republice Czeskiej. Celem koncepcji mieszkalnictwa społecznego w Republice Czeskiej jest stworzenie nowego systemu, który powinien opierać się na obecnym systemie interwencji państwa, regionów i gmin w zakresie mieszkalnictwa, usług społecznych oraz świadczeń socjalnych. Wsparcie w zakresie mieszkalnictwa występuje nie tylko w formie materialnego dostarczania zasobu mieszkaniowego, lecz również w formie zasiłków wypłacanych przez Urząd Pracy Republiki Czeskiej. Państwo czeskie wspiera grupy społeczne o niskich dochodach w pokrywaniu ich kosztów mieszkaniowych. Do podstawowych subsydiów mieszkaniowych w Republice Czeskiej należą zasiłek mieszkaniowy (příspěvek na bydleni) oraz dodatek mieszkaniowy (doplatek na bydleni). Celem opracowania jest ocena skuteczności wybranych programów wsparcia mieszkalnictwa w miastach Brnie oraz Ostrawie. W artykule pojęcie „skuteczność” dotyczy realizowanych lokalnych polityk mieszkaniowych badanych miast, natomiast pojęcie „efektywność” odnosi się do instrumentów wsparcia mieszkaniowego Brna i Ostrawy. Lokalne programy pomocy mieszkaniowej oraz subsydiów mieszkaniowych badanych miast są często określane w sposób bardzo ogólny, co w połączeniu z brakiem danych statystycznych o wysokości tych świadczeń i ich liczbie utrudnia przeprowadzenie skutecznej analizy porównawczej. Z tego powodu wybór programów poddanych empirycznej i ilościowej porównawczej analizie efektywności został ograniczony do następujących subsydiów: zasiłek mieszkaniowy (příspěvek na bydleni) oraz dodatek mieszkaniowy (doplatek na bydleni). Problem badawczy sformułowano następująco: czy analizowane subsydia mieszkaniowe – zasiłek mieszkaniowy (příspěvek na bydleni) oraz dodatek mieszkaniowy (doplatek na bydleni) – zmniejszają obciążenie finansowe kosztami mieszkaniowymi osób, których dochody nie wystarczają na pokrycie tych kosztów? Badane miasta poddano porównawczej analizie ze względu na różne instrumenty wsparcia mieszkaniowego. W pracy empirycznej oraz ilościowej ocenie skuteczności zostały poddane wybrane instrumenty polityki mieszkaniowej, które zostały oparte na liczbie i wysokości wypłat poszczególnych analizowanych subsydiów mieszkaniowych. Zastosowaną metodą badawczą jest krytyczna analiza danych literaturowych, a także wyników porównawczych analiz ilościowych i analiz komparatywnych. Dokonana ocena skuteczności wybranych programów wsparcia mieszkalnictwa w miastach Brno i Ostrawa wykazała następujące zależności: w przeciwieństwie do innych ocenianych instrumentów pomocy mieszkaniowej zasiłek mieszkaniowy (příspěvek na bydleni) oraz dodatek mieszkaniowy (doplatek na bydleni) są świadczeniami uzależnionymi od dochodów, a odsetek gospodarstw domowych uprawnionych do tych świadczeń jest wyraźnie najwyższy wśród gospodarstw domowych o najniższych dochodach. Przeprowadzona analiza porównawcza wykazała, że oba subsydia mieszkaniowe, tj. zasiłek mieszkaniowy (příspěvek na bydleni) oraz dodatek mieszkaniowy (doplatek na bydleni), przyczyniają się do zmniejszenia poziomu nierówności dochodowych w czeskim społeczeństwie.