Odnawianie się rozsypisk złotonośnych przedpola Sudetów Wschodnich

Abstract

W obrębie sekwencji okruchowych przedpola Sudetów Wschodnich wyróżniono w sumie pięć różnowiekowych poziomów złotonośnych związanych z preglacjalnymi „białymi” żwirami typu serii Gozdnicy, wodnolodowcowymi piaskami i żwirami plejstocenu oraz osadami holoceńskich tarasów Złotego Potoku i Białej Głuchołaskiej. Maksymalne zawartości Au (0,4 g/m3 osadu) notuje się w grubookruchowych żwirach kwarcowych, przestrzennie związanych z preglacjalną (eoplejstoceńską) doliną paleo-Białej Głuchołaskiej. Na powierzchni wyróżnionych dwóch podtypów złocin (ziarna blaszkowo-płytkowe, płaskie lub wtórnie zdeformowane oraz cementacyjno-grudkowe) rozpoznano i opisano nano- i mikrostruktury (morfotypy) Au oraz wewnętrzne tekstury (widoczne w przekroju ziaren), wskazujące na procesy tzw. odnawiania się rozsypisk złotonośnych. Są one wiązane z selektywnym rozpuszczaniem złota w warunkach hipergenicznych, jego wytrącaniem z roztworu i wtórną rekrystalizacją prowadzącą w rezultacie do formowania skupień złota autogenicznego. Rozpoznano dwa morfotypy złota autogenicznego: banieczkowate lub drobnorobaczkowe skupienia Au oraz krystaliczne skupienia i przerosty złota. Wspomniane morfotypy są bardzo dobrze zachowane i nie noszą oznak abrazji. Szczegółowa analiza SEM pokazuje, że pojedyncze banieczkowate nanocząsteczki z czasem zrastały się formując inkrustacje Au, a ostatecznie warstwę złota autogenicznego na powierzchni złociny pełniącej rolę swego rodzaju osadnika dla nowych nanocząstek. Występowanie banieczkowatych lub drobnorobaczkowych skupień Au w paragenezie z minerałami ilastymi oraz brak jakichkolwiek oznak abrazji tych skupień wskazują, że utworzyły się one in situ, to jest są pochodzenia autogenicznego. Nano- i mikroskupienia złota robaczkowo-pęcherzykowego zbudowane ze złota amorficznego mogą być wynikiem koagulacji koloidów lub ich adsorpcji przez minerały ilaste wypełniające kawerny na powierzchni złocin. Krystaliczne przerosty złota są prawdopodobnie efektem rekrystalizacji złota koloidalnego wytrącanego na powierzchni złocin po depozycji w rozsypisku.