Türkiye'de Aile Eğitimi Alanında Yazılmış Lisansüstü Tezlerin İçerik Analizi Yöntemiyle İncelenmesi

Abstract

İnsanların hayatlarında büyük bir rol oynayan aile kurumu yapısal özellikleri, işlevleri ve içinde bulundurduğu ilişkiler dâhil birçok konu açısından farklı yaklaşımlar tarafından yıllar boyunca incelenmiştir. Bu araştırmalar aile kurumunu incelemeye çalışmakta ve araştırmalar sonucu elde edilen bulgular uygulamalı alanlarda kullanılmaktadır. Aile danışmanlığı ve eğitimi de bu alanlardan birisidir. Ülkemizde aile kavramına verilen değer azımsanamayacak kadar çoktur. Bu çalışma, bu denli değerli ve önemli görülen aile kurumunun eğitimi hakkında akademik alanda ne tür çalışmalar yapılıyor, nelere ihtiyacımız var ve daha birçok soruya cevap aramış olan lisansüstü tezlerin sistematik bir özetini oluşturuyor. Çalışmanın amacı, Türkiye’de aile eğitimi alanında yazılmış olan lisansüstü tezlerin incelenmesidir. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi veri tabanında yapılan tarama sonucunda aile eğitimi ile ilgili yazılmış toplam 28 adet tez olduğu görülmüştür. Etik kurallar gereği izinli olmayan 5 adet tez çalışmaya dâhil edilmemiş ve izinli olan toplam 23 tez ile çalışma sürdürülmüştür. Bu tezlerden 20 tanesinin yüksek lisans seviyesinde, 6 tanesinin doktora seviyesinde ve 2 tanesinin ise tıpta uzmanlık seviyesinde yazıldığı görülmüştür. Tezlerin hepsi Türkçe dilinde yayımlanmışlardır. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan içerik analizi yöntemiyle hazırlanan bu çalışmada 1998 – 2019 yılları arası yazılan tezler çeşitli kriterlere göre gruplandırılmış ve analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucu en çok lisansüstü tezin eğitim bilimleri enstitüsünde hazırlandığı, cinsiyet dağılımına bakıldığında en çok kadın yazarların bu konuda tez yayımladığı, tezlerin ağırlıklı olarak doçent doktor unvanına sahip bilim insanları danışmanlığında hazırlandığı, tezlerin en çok Eskişehir ve Ankara illerindeki üniversitelerde okuyan öğrenciler tarafından yazıldığı ve tezlerin en çok özel eğitim ana bilimdalında gerçekleştiği görülmüştür. Ayrıca kaynakçalar incelendiğinde Türkçe, İngilizce ve Almanca kaynaklardan yararlanıldığı analiz edilmiştir. Aile danışmanlığı ve eğitiminin ülkemizde henüz 40 yıllık bir geçmişe sahip olması sebebiyle yapılan çalışmaların günümüze kadar en çok problem yaşanan alanlarda olduğu görülmüştür. Ancak son dönemlerde aile kavramının değişmeye başlaması ve yeni aile türlerinin oluşmaya başlamasıyla birlikte bu ailelere gereken desteği sağlamak ve yardım etmek amacıyla üniversitelerde ders olarak açılması hatta bazı üniversitelerde yüksek lisans programı olarak okutulması alanın daha sistemli ve bilimsel bir geleceğe sahip olduğunu gösteriyor.