Fransa’nın 1860 Lübnan Krizine Müdahalesi

Abstract

Özet: XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti uluslararası koşullar ve dış baskılar nedeniyle kendi coğrafyasında meydana gelen huzursuzluklarda ekseriyetle yabancı aktörlerin müdahalelerine maruz kalmıştır. Fransız hükümetinin çatışan taraflardan biri lehine müdahalede bulunmak istediği 1860 Cebel-i Lübnan Krizi, yerel bir huzursuzluğun uluslararası bir soruna dönüşmesi durumuna belirgin bir örnek oluşturmaktadır. Cebel-i Lübnan’da köylü ayaklanması olarak başlayan huzursuzluk 1860 yılı itibariyle Dürzîler ve Marunîler arasında bir etnik hesaplaşmaya dönüşmüştür. Dürzîlerin Hristiyan nüfusa karşı katliamlara girişmesi, huzursuzluğun Şam’a kadar yayılması ve Osmanlı güçlerinin olaylar karşısındaki yetersizliği Batı dünyasında infiale sebep olmuştur. Fransa bölgeye bir sefer düzenleme kararı almıştır. Osmanlı hükümeti de dönemin Dışişleri Bakanı (Hariciye Nazırı) Fuad Paşa’yı geniş yetkilerle donatarak bölgeye göndermiştir. Fuad Paşa’nın bölgeye intikaliyle olaylar hızlıca son bulmuş ve Fransız birlikleri Osmanlı güçlerine yardımcı olmakla yetinmiştir. Bu çalışmada 1860 Cebel-i Lübnan Krizine müdahale etmeye gelen Fransız seferinin rolü tartışılacaktır. Seferin Fuad Paşa’nın heyetiyle ilgisi ve olayların akışındaki etkisi gibi konular ele alınacaktır. Konuyla ilgili arşiv metinleri, olaylar üzerine yoğunlaşan o dönemde yaşamış araştırmacıların eserleri ve süreli gazeteler bu çalışmanın ana kaynakları arasındadır.