Tarihi Süreçte Ulûmü’l-Kur’ân Kavramının Teşekkülü

Abstract

Hz. Peygamber’in Risalet sureci Kur’an-i Kerim’in muhataplari ile bulusmasiyla baslar. Levh-i Mahfuz’a kayitli Kelam-i Kadim, Cebrail vasitasiyla yeryuzu semasina, oradan da Hz. Peygamber’in kalbine mana ve lafizlardan mutesekkil yeni formu ile ortaya cikti. Iman eden muhatap, yaraticisinin kendisine gonderdigi bu pasajlari okuma ve anlamayi yani murad-i ilahiyi ilk vazife olarak telakki etti. Kur’an arastirmalari genellikle “ulumu’l-Kur’an” basligi altinda tasnife tabi tutulur. Bu arastirmada ulumu’l-Kur’an kavraminin ortaya cikisi, tarihi surecte algilanmasi ve nihai seklini almasi incelenecektir. Kabul edilmesi gerekir ki Kur’an ilimleri boyle bir calismanin sinirlarini asan bir mahiyete sahiptir. Bu arastirmada sadece kavram bazinda inceleme yapilacak, soz gelimi kavramin alt basliklarini olusturan konular arastirmaya dahil edilmeyecektir. Ayrica ulumu’l-Kur’an tabirinin henuz ilmi bir disiplin olarak yerlesmedigi ilk donemde yer yer ayni anlamda kullanilan ilmu’l-Kur’an, “ilmu’t-tefsir” ve “usulu’t-tefsir” kavramlarina da deginilecektir. Bunun icin nuzul surecinde konu ile ilgili Hz. Peygamber’in aciklamalari, sahabenin Kur’an ilimlerine yaklasimi, sahabe sonrasi donemden tedvin donemine kadar olan surecte meydana gelen bu alandaki ilmi gelismeler ve nihayetinde tedvin doneminde kavramin ilmi bir disiplini ifade edecek sekilde kullanilmasi incelenecektir. Arastirma, alanla ilgili temel referans kaynaklarinin taranmasi seklinde yapilacaktir.