Ազատությունը և արդարությունը քաղաքակրթական բախումների համատեքստում

Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology Pub Date : 2022-07-08 DOI:10.46991/bysu:e/2022.13.2.018

Մովսես Դեմիրճյան

{"title":"Ազատությունը և արդարությունը քաղաքակրթական բախումների համատեքստում","authors":"Մովսես Դեմիրճյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.2.018","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Ընդունված տեսակետ է, որ ժամանակակից աշխարհում գրեթե բոլորի մակարդակների հարաբերություններում վճռորոշ դերը պատկանում է քաղաքական գործոնին։ Նույնքան անվիճելի է, որ արդի գլոբալ փոխակերպումները գոնե վերջին մի քանի տասնամյակներում մեծապես կախված են Արևելքի և Արևմուտքի քաղաքական և տնտեսական փոխհարաբերություններից։ Միևնույն ժամանակ համաշխարհային գործընթացների փիլիսոփայական վերլուծությունը թույլ է տալիս պնդել, որ թեպետ արևմուտքի և արևելքի և՛ երկխոսության, և՛ բախումների երևացող կողմը տնտեսական և քաղաքական շահերն ու նպատակներն են, այդուհանդերձ գոյություն ունեն ավելի խորքային՝ աշխարհայացքային և արժեքային, երևույթներ, որոնք ձևավորում են արևմտյան և արևելյան հասարակությունների (պետությունների, քաղաքակրթությունների) մշակութային դիմագիծը և կանխորոշում դրանց վարքը։ Սույն հոդվածի նպատակն է ցույց տալ, որ արդի աշխարհում ծավալվող քաղաքական հակամարտությունների և նույնիսկ ռազմական բախումների հիմքում համակարգաստեղծ երկու հիմնական գործոնների՝ ազատության և արդարության հայեցակարգերի պայքարն է։ Պարզ է, որ խոսքը ոչ թե մետաֆիզիկական մակարդակում ազատության և արդարության տեսական կամ նույնիսկ վերացական պայքարի մասին է, այլ պատմական կոնկրետ փորձով և հասարակական պրակտիկ կյանքով այս կամ այն կերպ իմաստավորված ազատության և արդարության մասին։ Բանն այն է, որ արևմտյան և արևելյան մշակույթներում ազգերի և պետությունների ձևավորման առանձնահատկությունները խիստ տարբեր են և որոշ դեպքերում՝ նույնիսկ իրարամերժ։ Իսկ սա նշանակում է, որ այդ հասարակությունները և ի վերջո դրանց մշակութային ընդհանրության վրա ձևավորվող արևմտյան և արևելյան քաղաքակրթությունները ունեն տարբեր աշխարհայացքային բնույթ և արժեքային կողմնորոշում, ինչն անմիջականորեն արտահայտվում է դրանց վարած ներքին և արտաքին քաղաքականության մեջ։ Հետևաբար, տարբեր են նաև այդ քաղաքակրթական կեցութային դաշտից կեցցվող երևույթները՝ մարդիկ և նրանց պատկերացումները կյանքի մասին։ \nՀոդվածում ցույց է տրվում, որ արևմտյան քաղաքակրթությունը հիմնված է առավելապես ազատության գաղափարի վրա և պատմականորեն պայքարել է մարդու ազատության համար, իսկ արևելյանը՝ արդարության։ Հիմնավորվում է, որ սրա արդյունքում արևմուտքում և արևելքում ձևավորվել են մարդկանց մշակութային տարբեր տիպեր և հանրային կյանքի կազմակերպման տարբեր մոդելներ։","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"16 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2022-07-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.2.018","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Ընդունված տեսակետ է, որ ժամանակակից աշխարհում գրեթե բոլորի մակարդակների հարաբերություններում վճռորոշ դերը պատկանում է քաղաքական գործոնին։ Նույնքան անվիճելի է, որ արդի գլոբալ փոխակերպումները գոնե վերջին մի քանի տասնամյակներում մեծապես կախված են Արևելքի և Արևմուտքի քաղաքական և տնտեսական փոխհարաբերություններից։ Միևնույն ժամանակ համաշխարհային գործընթացների փիլիսոփայական վերլուծությունը թույլ է տալիս պնդել, որ թեպետ արևմուտքի և արևելքի և՛ երկխոսության, և՛ բախումների երևացող կողմը տնտեսական և քաղաքական շահերն ու նպատակներն են, այդուհանդերձ գոյություն ունեն ավելի խորքային՝ աշխարհայացքային և արժեքային, երևույթներ, որոնք ձևավորում են արևմտյան և արևելյան հասարակությունների (պետությունների, քաղաքակրթությունների) մշակութային դիմագիծը և կանխորոշում դրանց վարքը։ Սույն հոդվածի նպատակն է ցույց տալ, որ արդի աշխարհում ծավալվող քաղաքական հակամարտությունների և նույնիսկ ռազմական բախումների հիմքում համակարգաստեղծ երկու հիմնական գործոնների՝ ազատության և արդարության հայեցակարգերի պայքարն է։ Պարզ է, որ խոսքը ոչ թե մետաֆիզիկական մակարդակում ազատության և արդարության տեսական կամ նույնիսկ վերացական պայքարի մասին է, այլ պատմական կոնկրետ փորձով և հասարակական պրակտիկ կյանքով այս կամ այն կերպ իմաստավորված ազատության և արդարության մասին։ Բանն այն է, որ արևմտյան և արևելյան մշակույթներում ազգերի և պետությունների ձևավորման առանձնահատկությունները խիստ տարբեր են և որոշ դեպքերում՝ նույնիսկ իրարամերժ։ Իսկ սա նշանակում է, որ այդ հասարակությունները և ի վերջո դրանց մշակութային ընդհանրության վրա ձևավորվող արևմտյան և արևելյան քաղաքակրթությունները ունեն տարբեր աշխարհայացքային բնույթ և արժեքային կողմնորոշում, ինչն անմիջականորեն արտահայտվում է դրանց վարած ներքին և արտաքին քաղաքականության մեջ։ Հետևաբար, տարբեր են նաև այդ քաղաքակրթական կեցութային դաշտից կեցցվող երևույթները՝ մարդիկ և նրանց պատկերացումները կյանքի մասին։ Հոդվածում ցույց է տրվում, որ արևմտյան քաղաքակրթությունը հիմնված է առավելապես ազատության գաղափարի վրա և պատմականորեն պայքարել է մարդու ազատության համար, իսկ արևելյանը՝ արդարության։ Հիմնավորվում է, որ սրա արդյունքում արևմուտքում և արևելքում ձևավորվել են մարդկանց մշակութային տարբեր տիպեր և հանրային կյանքի կազմակերպման տարբեր մոդելներ։

查看原文

微信好友朋友圈 QQ好友复制链接

本刊更多论文

Ազատությունըևարդարությունըքաղաքակրթականբախումներիհամատեքստում

Ընդունվածտեսակետէ,որժամանակակիցաշխարհումգրեթեբոլորիմակարդակներիհարաբերություններումվճռորոշդերըպատկանումէքաղաքականգործոնին։Նույնքանանվիճելիէ,որարդիգլոբալփոխակերպումներըգոնեվերջինմիքանիտասնամյակներումմեծապեսկախվածենԱրևելքիևԱրևմուտքիքաղաքականևտնտեսականփոխհարաբերություններից։Միևնույնժամանակհամաշխարհայինգործընթացներիփիլիսոփայականվերլուծությունըթույլէտալիսպնդե,լորթեպետարևմուտքիևարևելքիև建立一个երկխոսության,և建立一个բախումներիերևացողկողմըտնտեսականևքաղաքականշահերնունպատակներնեն,այդուհանդերձգոյությունունենավելիխորքային՝աշխարհայացքայինևարժեքային,երևույթներ,որոնքձևավորումենարևմտյանևարևելյանհասարակությունների(պետությունների,քաղաքակրթություններմի)շակութայինդիմագիծըևկանխորոշումդրանցվարքը։Սույնհոդվածինպատակնէցույցտալ,որարդիաշխարհումծավալվողքաղաքականհակամարտություններիևնույնիսկռազմականբախումներիհիմքումհամակարգաստեղծերկուհիմնականգործոնների՝ազատությանևարդարությանհայեցակարգերիպայքարնէ։Պարզէ,որխոսքըոչթեմետաֆիզիկականմակարդակումազատությանևարդարությանտեսականկամնույնիսկվերացականպայքարիմասինէ,այլպատմականկոնկրետփորձովևհասարակականպրակտիկկյանքովայսկամայնկերպիմաստավորվածազատությանևարդարությանմասին։Բաննայնէ,որարևմտյանևարևելյանմշակույթներումազգերիևպետություններիձևավորմանառանձնահատկություններըխիստտարբերենևորոշդեպքերում՝նույնիսկիրարամերժ։Իսկսանշանակումէ,որայդհասարակություններըևիվերջոդրանցմշակութայինընդհանրությանվրաձևավորվողարևմտյանևարևելյանքաղաքակրթություններըունենտարբերաշխարհայացքայինբնույթևարժեքայինկողմնորոշում,ինչնանմիջականորենարտահայտվումէդրանցվարածներքինևարտաքինքաղաքականությանմեջ։Հետևաբար,տարբերեննաևայդքաղաքակրթականկեցութայինդաշտիցկեցցվողերևույթները՝մարդիկևնրանցպատկերացումներըկյանքիմասին։Հոդվածումցույցէտրվում,որարևմտյանքաղաքակրթությունըհիմնվածէառավելապեսազատությանգաղափարիվրաևպատմականորենպայքարելէմարդուազատությանհամար,իսկարևելյանը՝արդարության։Հիմնավորվումէ,որսրաարդյունքումարևմուտքումևարևելքումձևավորվելենմարդկանցմշակութայինտարբերտիպերևհանրայինկյանքիկազմակերպմանտարբերմոդելներ։

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文去求助

来源期刊

Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology

自引率

0.00%

发文量