首页 > 最新文献

Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology最新文献

英文 中文
– «Գեղարվեստական տեքստ» հասկացության սահմանման հիմնախնդիրներն ու տիպաբանական առանձնահատկությունները
Pub Date : 2022-11-18 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.3.026
Հռիփսիմե Զաքարյան
 «Տեքստ» հասկացության իմաստի, վերջինիս գործառույթների ու բնորոշումների սահմանումները բազմաբնույթ ու բազմակողմ են, պայմանավորված նրանով, թե որ ուղղության շրջանակներում է այն ուսումնասիրվում: Հետևապես, նրա հետազոտման բազմաճյուղ եզրերը համապատասխանաբար պահանջելու են տարբեր մոտեցումներ:Հոդվածում գեղարվեստական տեքստը սահմանվում է որպես կառուցվածքային ամբողջականությամբ օժտված հաղորդակցական յուրահատուկ միավոր, հաղորդակցման բարդագույն ձև, որն իր մեջ կրում է կոնկրետ (հուզական, տրամաբանական, գեղագիտական և այլն) տեղեկատվություն, հատկանշվում հեղինակային առանձնահատուկ ոճով ու աշխարհայացքային-գաղափարական կողմնորոշումներով: Տեքստի հեղինակը, ստեղծագործությունն ու ընթերցողը գտնվում են անմիջական փոխհարաբերակցության մեջ, մշտապես փոխազդում մեկը մյուսին:Հոդվածի նպատակն է սահմանել «տեքստ» հասկացության բովանդակությունն ու վերջինիս էական բնորոշումները:Նշված նպատակի իրագործման համար առաջադրվել են հետևյալ խնդիրները.1.տարաբնույթ գիտական մոտեցումների դիրքերից սահմանել «տեքստ» եզրույթը՝ մասնավորված գործածությամբ ու նշանակությամբ,2.լուսաբանել հեղինակ-ստեղծագործություն-ընթերցող փոխհարաբերությունը,3.որոշարկել հեղինակային ոճ հասկացությունն ու վերջինիս դերը գեղարվեստական տեքստի իմաստակերտման խնդրում:Հոդվածի տեսական հիմքն են կազմում Ու. Էկոյի, Ռ. Բարտի, Մ. Բախտինի, Հ.-Գ. Գադամերի և այլոց գեղարվեստական տեքստի առանձին սկզբունքներին նվիրված գիտական հետազոտությունները:Հոդվածի մեթոդաբանական հիմքը կազմում են վերլուծության մեթոդը, համակարգման և ընդհանրացման մեթոդները:Հոդվածի թեման արդիական է, քանի որ տեքստ հասկացության հիմնախնդիրների ու դրանց առանձնահատկությունների ուսումնասիրությունն այսօր էլ ամենամեծ տարածում ունեցող ուղղություններից է ժամանակակից գիտության մեջ:
“Տեքստ”հասկացությանիմաստի,վերջինիսգործառույթներիուբնորոշումներիսահմանումներըբազմաբնույթուբազմակողմեն,պայմանավորվածնրանով,թեորուղղությանշրջանակներումէայնուսումնասիրվում:Հետևապեն,սրահետազոտմանբազմաճյուղեզրերըհամապատասխանաբարպահանջելուենտարբերմոտեցումներ:Հոդվածումգեղարվեստականտեքստըսահմանվումէորպեսկառուցվածքայինամբողջականությամբօժտվածհաղորդակցականյուրահատուկմիավոր,հաղորդակցմանբարդագույնձև,որնիրմեջկրումէկոնկրետ(հուզական,տրամաբանական,գեղագիտականևայլն)տեղեկատվություն,հատկանշվումհեղինակայինառանձնահատուկոճովուաշխարհայացքային-գաղափարականկողմնորոշումներով:Տեքստիհեղինակը,ստեղծագործություննուընթերցողըգտնվումենանմիջականփոխհարաբերակցությանմեջ,մշտապեսփոխազդումմեկըմյուսին:Հոդվածինպատակնէսահմանե“տլեքստ”հասկացությանբովանդակություննուվերջինիսէականբնորոշումները:Նշվածնպատակիիրագործմանհամարառաջադրվելենհետևյալխնդիրները.1。տարաբնույթգիտականմոտեցումներիդիրքերիցսահմանե“տլեքստ”եզրույթը՝մասնավորվածգործածությամբունշանակությամբ2。լուսաբանելհեղինակ-ստեղծագործություն-ընթերցողփոխհարաբերությունը3。որոշարկելհեղինակայինոճհասկացություննուվերջինիսդերըգեղարվեստականտեքստիիմաստակերտմանխնդրում:ՀոդվածիտեսականհիմքնենկազմումՈւ。ԷկոյիՌ。ԲարտիՄ。Բախտինի,ՀԳ。Գադամերիևայլոցգեղարվեստականտեքստիառանձինսկզբունքներիննվիրվածգիտականհետազոտությունները:Հոդվածիմեթոդաբանականհիմքըկազմումենվերլուծությանմեթոդը,համակարգմանևընդհանրացմանմեթոդները:Հոդվածիթեմանարդիականէ,քանիորտեքստհասկացությանհիմնախնդիրներիուդրանցառանձնահատկություններիուսումնասիրություննայսօրէլամենամեծտարածումունեցողուղղություններիցէժամանակակիցգիտությանմեջ:
{"title":"– «Գեղարվեստական տեքստ» հասկացության սահմանման հիմնախնդիրներն ու տիպաբանական առանձնահատկությունները","authors":"Հռիփսիմե Զաքարյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.3.026","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.3.026","url":null,"abstract":" «Տեքստ» հասկացության իմաստի, վերջինիս գործառույթների ու բնորոշումների սահմանումները բազմաբնույթ ու բազմակողմ են, պայմանավորված նրանով, թե որ ուղղության շրջանակներում է այն ուսումնասիրվում: Հետևապես, նրա հետազոտման բազմաճյուղ եզրերը համապատասխանաբար պահանջելու են տարբեր մոտեցումներ:\u0000Հոդվածում գեղարվեստական տեքստը սահմանվում է որպես կառուցվածքային ամբողջականությամբ օժտված հաղորդակցական յուրահատուկ միավոր, հաղորդակցման բարդագույն ձև, որն իր մեջ կրում է կոնկրետ (հուզական, տրամաբանական, գեղագիտական և այլն) տեղեկատվություն, հատկանշվում հեղինակային առանձնահատուկ ոճով ու աշխարհայացքային-գաղափարական կողմնորոշումներով: Տեքստի հեղինակը, ստեղծագործությունն ու ընթերցողը գտնվում են անմիջական փոխհարաբերակցության մեջ, մշտապես փոխազդում մեկը մյուսին:\u0000Հոդվածի նպատակն է սահմանել «տեքստ» հասկացության բովանդակությունն ու վերջինիս էական բնորոշումները:\u0000Նշված նպատակի իրագործման համար առաջադրվել են հետևյալ խնդիրները.\u00001.տարաբնույթ գիտական մոտեցումների դիրքերից սահմանել «տեքստ» եզրույթը՝ մասնավորված գործածությամբ ու նշանակությամբ,\u00002.լուսաբանել հեղինակ-ստեղծագործություն-ընթերցող փոխհարաբերությունը,\u00003.որոշարկել հեղինակային ոճ հասկացությունն ու վերջինիս դերը գեղարվեստական տեքստի իմաստակերտման խնդրում:\u0000Հոդվածի տեսական հիմքն են կազմում Ու. Էկոյի, Ռ. Բարտի, Մ. Բախտինի, Հ.-Գ. Գադամերի և այլոց գեղարվեստական տեքստի առանձին սկզբունքներին նվիրված գիտական հետազոտությունները:\u0000Հոդվածի մեթոդաբանական հիմքը կազմում են վերլուծության մեթոդը, համակարգման և ընդհանրացման մեթոդները:\u0000Հոդվածի թեման արդիական է, քանի որ տեքստ հասկացության հիմնախնդիրների ու դրանց առանձնահատկությունների ուսումնասիրությունն այսօր էլ ամենամեծ տարածում ունեցող ուղղություններից է ժամանակակից գիտության մեջ:","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"67 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124413459","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Հուզական եվ հայեցողական կյանքի մշակույթ․ հիմունքների բացահայտման պարադոքսը
Pub Date : 2022-11-18 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.3.003
Էդ. Շ. Հարությունյան
Մտադրությունները սահմանազանցում են ենթադրում, և մեր մտածողությունը մշտապես լուսանցքային է։ Բայց     մտերմիկ,  պարզ ու հասկանալի, մի խոսքով՝ իր ստեղծած պատկերով աշխարհ ունենալու համար «մշակութային մարդու» մեր տեսակը մտադրությունները չափավորելու, սեփական ազատությունները սահմանափակելու և իր հնարավոր երջանկության մի մասը ինքնակամ զոհաբերելու գնով  ստեղծեց կյանքը կազմակերպող ու կանոնակարգող մասնակի անվտանգություն սոցիոմշակութային մի միջավայր, որտեղ կարող էր դիմակայել իր  ներսում ծվարած կենդանական բնազդներին։ Բայց վտանգը ոչ միայն իր ներսում էր, այլև իր իսկ կողմից կառուցարկված սոցիալական այն աշխարհի,որի զարգացման  ամեն մի  հաջորդ փուլում   «կայունության արտադրության» կազմակերպման քաղաքակրթական, մշակութային, սոցիալական ու ազգային հիմունքները դառնում են ավելի հակասական ու հարըմբռնելի։        Ինչպես անցյալում, այնպես էլ քաղաքակրթական ու գաղափարական բախումների ու  խորքային փոխակերպումների մեր ժամանակներում «կայունության արտադրությունը»  ոչ միայն սոցիալական համակարգի արդյունավետ գործառնության ելակետային նախադրյալ է, այլև  ազգային ու պետական  կյանքի կազմակերպվածության, արտաքին ու ներքին վտանգներն զգալու և կանխելու համակարգային ընկալունակության և հասարակության բարոյական հուսալիության գրավական։ Հանգամանքներ, որոնք կանխորոշում են առօրյա կյանքի կազմակերպման ու կանոնակարգման հիմնահարցի տեսական ու գործնական արդիականությունը։    
Մտադրություններըսահմանազանցումենենթադրում,ևմերմտածողությունըմշտապեսլուսանցքայինէ։Բայցմտերմիկ,պարզուհասկանալի,միխոսքով՝իրստեղծածպատկերովաշխարհունենալուհամարմ“շակութայինմարդու”մերտեսակըմտադրություններըչափավորելուս,եփականազատություններըսահմանափակելուևիրհնարավորերջանկությանմիմասըինքնակամզոհաբերելուգնովստեղծեցկյանքըկազմակերպողուկանոնակարգողմասնակիանվտանգությունսոցիոմշակութայինմիմիջավայր,որտեղկարողէրդիմակայելիրներսումծվարածկենդանականբնազդներին։Բայցվտանգըոչմիայնիրներսումէ,րայլևիրիսկկողմիցկառուցարկվածսոցիալականայնաշխարհի,որիզարգացմանամենմիհաջորդփուլում“կայունությանարտադրության”կազմակերպմանքաղաքակրթական,մշակութային,սոցիալականուազգայինհիմունքներըդառնումենավելիհակասականուհարըմբռնելի։Ինչպեսանցյալում,այնպեսէլքաղաքակրթականուգաղափարականբախումներիուխորքայինփոխակերպումներիմերժամանակներում“կայունությանարտադրությունոը”չմիայնսոցիալականհամակարգիարդյունավետգործառնությանելակետայիննախադրյալէ,այլևազգայինուպետականկյանքիկազմակերպվածության,արտաքինուներքինվտանգներնզգալուևկանխելուհամակարգայինընկալունակությանևհասարակությանբարոյականհուսալիությանգրավական։Հանգամանքներ,որոնքկանխորոշումենառօրյակյանքիկազմակերպմանուկանոնակարգմանհիմնահարցիտեսականուգործնականարդիականությունը։
{"title":"Հուզական եվ հայեցողական կյանքի մշակույթ․ հիմունքների բացահայտման պարադոքսը","authors":"Էդ. Շ. Հարությունյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.3.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.3.003","url":null,"abstract":"Մտադրությունները սահմանազանցում են ենթադրում, և մեր մտածողությունը մշտապես լուսանցքային է։ Բայց     մտերմիկ,  պարզ ու հասկանալի, մի խոսքով՝ իր ստեղծած պատկերով աշխարհ ունենալու համար «մշակութային մարդու» մեր տեսակը մտադրությունները չափավորելու, սեփական ազատությունները սահմանափակելու և իր հնարավոր երջանկության մի մասը ինքնակամ զոհաբերելու գնով  ստեղծեց կյանքը կազմակերպող ու կանոնակարգող մասնակի անվտանգություն սոցիոմշակութային մի միջավայր, որտեղ կարող էր դիմակայել իր  ներսում ծվարած կենդանական բնազդներին։ Բայց վտանգը ոչ միայն իր ներսում էր, այլև իր իսկ կողմից կառուցարկված սոցիալական այն աշխարհի,որի զարգացման  ամեն մի  հաջորդ փուլում   «կայունության արտադրության» կազմակերպման քաղաքակրթական, մշակութային, սոցիալական ու ազգային հիմունքները դառնում են ավելի հակասական ու հարըմբռնելի։ \u0000       Ինչպես անցյալում, այնպես էլ քաղաքակրթական ու գաղափարական բախումների ու  խորքային փոխակերպումների մեր ժամանակներում «կայունության արտադրությունը»  ոչ միայն սոցիալական համակարգի արդյունավետ գործառնության ելակետային նախադրյալ է, այլև  ազգային ու պետական  կյանքի կազմակերպվածության, արտաքին ու ներքին վտանգներն զգալու և կանխելու համակարգային ընկալունակության և հասարակության բարոյական հուսալիության գրավական։ Հանգամանքներ, որոնք կանխորոշում են առօրյա կյանքի կազմակերպման ու կանոնակարգման հիմնահարցի տեսական ու գործնական արդիականությունը։ \u0000  \u0000 ","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"24 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115336081","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Անդեմության սոցիոմշակութային դիմանկարը․ Զորանոցի մարդը
Pub Date : 2022-11-18 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.3.016
Օվսաննա Նահապետյան
 Աշխարհում տեղի ունեցող  համաշխարհայանցման գործընթացների արդյունքում, երբ մարդկությունը մտել է կազմաքանդումների մի ֆորս մաժորային փուլ, երբ դիմազրկվում և խարխլվում  են կառուցվածքային որոշակիություն ունեցող բազմաթիվ իրողություններ, մարդը ստիպված է վերադասավորվել իր կողմից դեռևս չյուրացված սոցիալական նոր միջավայրում, յուրացնել վերջինիս ընձեռած հնարավորությունները, փորձարկել զանազան սոցիալական դերեր, ընկալել իրենից անկախ իր հետ տեղի ունեցող այլակերպումներն ու փոխակերպումները, արդյունքում   նորովի չափագրել իր սոցիալական տեղը և նախագծել սեփական կյանքը: Անտարակույս ժամանակակից մարդը, որպեսզի չվերածվի «զորանոցի մարդու», նաև շատ ավելի մեծ ջանքեր պետք է գործադրի իր անհատականությունը պահպանելու համար, քանի որ ստեղծված սոցիոմշակութային իրավիճակում նա գործնականում չունի անառարկելի սահմանափակումներ կամ արգելքներ, այլ ընդհակառակը, այս խայտաբղետ աշխարհը մշտապես հրահրում և բորբոքում է նոր պահանջմունքներ, ցանկություններ ու կարիքներ։Հոդվածում վերլուծության է ենթարկվում  «անդեմության» սոցիոմշակութային դիմանկարը, վերջինիս  համտեքստում զորանոցի մարդը,   նրա ձևավորմանը նպաստող քաղաքակրթական զարգացումներն ու փոխակերպումները, ինչպես նաև  հասարակական գոծընթացների վրա նրա ունեցած դերի ու ազդեցությունների վերաբերյալ մի շարք խնդիրներ:
Աշխարհումտեղիունեցողհամաշխարհայանցմանգործընթացներիարդյունքում,երբմարդկությունըմտելէկազմաքանդումներիմիֆորսմաժորայինփու,լերբդիմազրկվումևխարխլվումենկառուցվածքայինորոշակիությունունեցողբազմաթիվիրողություններ,մարդըստիպվածէվերադասավորվելիրկողմիցդեռևսչյուրացվածսոցիալականնորմիջավայրում,յուրացնելվերջինիսընձեռածհնարավորությունները,փորձարկելզանազանսոցիալականդերեր,ընկալելիրենիցանկախիրհետտեղիունեցողայլակերպումներնուփոխակերպումները,արդյունքումնորովիչափագրելիրսոցիալականտեղըևնախագծելսեփականկյանքը:Անտարակույսժամանակակիցմարդը,որպեսզիչվերածվի“զորանոցիմարդու”նաևշատավելիմեծջանքերպետքէգործադրիիրանհատականությունըպահպանելուհամար,քանիորստեղծվածսոցիոմշակութայինիրավիճակումնագործնականումչունիանառարկելիսահմանափակումներկամարգելքներ,այլընդհակառակը,այսխայտաբղետաշխարհըմշտապեսհրահրումևբորբոքումէնորպահանջմունքներ,ցանկություններուկարիքներ։Հոդվածումվերլուծությանէենթարկվում“անդեմության”սոցիոմշակութայինդիմանկարը,վերջինիսհամտեքստումզորանոցիմարդը,նրաձևավորմանընպաստողքաղաքակրթականզարգացումներնուփոխակերպումները,ինչպեսնաևհասարակականգոծընթացներիվրանրաունեցածդերիուազդեցություններիվերաբերյալմիշարքխնդիրներ:
{"title":"Անդեմության սոցիոմշակութային դիմանկարը․ Զորանոցի մարդը","authors":"Օվսաննա Նահապետյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.3.016","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.3.016","url":null,"abstract":" Աշխարհում տեղի ունեցող  համաշխարհայանցման գործընթացների արդյունքում, երբ մարդկությունը մտել է կազմաքանդումների մի ֆորս մաժորային փուլ, երբ դիմազրկվում և խարխլվում  են կառուցվածքային որոշակիություն ունեցող բազմաթիվ իրողություններ, մարդը ստիպված է վերադասավորվել իր կողմից դեռևս չյուրացված սոցիալական նոր միջավայրում, յուրացնել վերջինիս ընձեռած հնարավորությունները, փորձարկել զանազան սոցիալական դերեր, ընկալել իրենից անկախ իր հետ տեղի ունեցող այլակերպումներն ու փոխակերպումները, արդյունքում   նորովի չափագրել իր սոցիալական տեղը և նախագծել սեփական կյանքը: Անտարակույս ժամանակակից մարդը, որպեսզի չվերածվի «զորանոցի մարդու», նաև շատ ավելի մեծ ջանքեր պետք է գործադրի իր անհատականությունը պահպանելու համար, քանի որ ստեղծված սոցիոմշակութային իրավիճակում նա գործնականում չունի անառարկելի սահմանափակումներ կամ արգելքներ, այլ ընդհակառակը, այս խայտաբղետ աշխարհը մշտապես հրահրում և բորբոքում է նոր պահանջմունքներ, ցանկություններ ու կարիքներ։\u0000Հոդվածում վերլուծության է ենթարկվում  «անդեմության» սոցիոմշակութային դիմանկարը, վերջինիս  համտեքստում զորանոցի մարդը,   նրա ձևավորմանը նպաստող քաղաքակրթական զարգացումներն ու փոխակերպումները, ինչպես նաև  հասարակական գոծընթացների վրա նրա ունեցած դերի ու ազդեցությունների վերաբերյալ մի շարք խնդիրներ:","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122110119","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Արժեքային կողմնորոշումների փոփոխությունները երիտասարդների շրջանում Արժեքայինկողմնորոշումներիփոփոխություններըերիտասարդներիշրջանում
Pub Date : 2022-11-18 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.3.070
Նարինե Խաչատրյան, Անի Գրիգորյան, Աստղիկ Սերոբյան
Հոդվածի նպատակն է համեմատել երիտասարդների արժեքային կողմնորոշումները վերջին տասը տարվա կտրվածքով Հայաստանում։ Ուսումնասիրության համար մեթոդաբանական հիմք է ծառայել Շ. Շվարցի բազային արժեքների տեսությունը, որտեղ առանձնացվում են 10 արժեքային կողմնորոշումներ։ Արդյունքները ցույց են տալիս, որ ինքնուրույնությունը՝ որպես նոր փորձառությանը բաց լինելու արժեքային կողմնորոշում, և անվտանգությունը՝ որպես պահպանողական արժեքային կողմնորոշում, լինելով կարևոր արժեքներ 2011թ. երիտասարդների համար, ավելի են կարևորվել 2022թ.-ին։  Երիտասարդների արժեքային կողմնորոշումներում տասը տարվա կտրվածքով տեսանելի է անցում ինքնահաստատմանն ուղղված՝ իշխանության որպես սոցիալական դիրք ձեռքբերելու և պահպանելու արժեքային կողմնորոշումից դեպի ինքնահաղթահարմանն ուղղված՝ ունիվերսալիզմի որպես մարդու իրավունքների կարևորման արժեքային կողմնորոշումը։
ՀոդվածինպատակնէհամեմատելերիտասարդներիարժեքայինկողմնորոշումներըվերջինտասըտարվակտրվածքովՀայաստանում։ՈւսումնասիրությանհամարմեթոդաբանականհիմքէծառայելՇ。Շվարցիբազայինարժեքներիտեսությունը,որտեղառանձնացվումեն10արժեքայինկողմնորոշումներ։Արդյունքներըցույցենտալիս,որինքնուրույնությունը՝որպեսնորփորձառությանըբացլինելուարժեքայինկողմնորոշում,ևանվտանգությունը՝որպեսպահպանողականարժեքայինկողմնորոշում,լինելովկարևորարժեքներ2011թ。երիտասարդներիհամար,ավելիենկարևորվել2022թ。-ին։Երիտասարդներիարժեքայինկողմնորոշումներումտասըտարվակտրվածքովտեսանելիէանցումինքնահաստատմաննուղղված՝իշխանությանորպեսսոցիալականդիրքձեռքբերելուևպահպանելուարժեքայինկողմնորոշումիցդեպիինքնահաղթահարմաննուղղված՝ունիվերսալիզմիորպեսմարդուիրավունքներիկարևորմանարժեքայինկողմնորոշումը։
{"title":"Արժեքային կողմնորոշումների փոփոխությունները երիտասարդների շրջանում","authors":"Նարինե Խաչատրյան, Անի Գրիգորյան, Աստղիկ Սերոբյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.3.070","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.3.070","url":null,"abstract":"Հոդվածի նպատակն է համեմատել երիտասարդների արժեքային կողմնորոշումները վերջին տասը տարվա կտրվածքով Հայաստանում։ Ուսումնասիրության համար մեթոդաբանական հիմք է ծառայել Շ. Շվարցի բազային արժեքների տեսությունը, որտեղ առանձնացվում են 10 արժեքային կողմնորոշումներ։ Արդյունքները ցույց են տալիս, որ ինքնուրույնությունը՝ որպես նոր փորձառությանը բաց լինելու արժեքային կողմնորոշում, և անվտանգությունը՝ որպես պահպանողական արժեքային կողմնորոշում, լինելով կարևոր արժեքներ 2011թ. երիտասարդների համար, ավելի են կարևորվել 2022թ.-ին։  Երիտասարդների արժեքային կողմնորոշումներում տասը տարվա կտրվածքով տեսանելի է անցում ինքնահաստատմանն ուղղված՝ իշխանության որպես սոցիալական դիրք ձեռքբերելու և պահպանելու արժեքային կողմնորոշումից դեպի ինքնահաղթահարմանն ուղղված՝ ունիվերսալիզմի որպես մարդու իրավունքների կարևորման արժեքային կողմնորոշումը։","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115590796","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Ուսումնասիրության օբյեկտին ճշմարիտ հասկացության հակադեմի դիտանկյունից մոտենալու շուրջ
Pub Date : 2022-11-18 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.3.050
Գևորգ Հակոբյան
Հոդվածում քննարկվում է մտակառույցների տարբերակման գործընթացին առնչվող որոշ էական դժվարություններ և շեշտվում, որ իմացաբանական ինչ որակում էլ դրանք ստանան, ի վերջո, պետք է պարզել՝ դրանք ճշմարիտ են, թե ոչ։ Սակայն պարզվում է, որ ճշմարիտ հասկացութան բացահայտման ու որոշակիացման անհնարինության պատճառով տարբերակման գործընթացը հայտնվում է պարադոքսալ իրավիճակում և կանգնում անհաղթահարելի պատնեշի առաջ։ Ուստի առաջարկվում է պատնեշը հաղթահարելու փոխարեն այն շրջանցել և մտակառույցների զանազանումն իրականացնել ճշմարիտի հակադիր դիտանկյունից, որը թեև կրկին խիստ խնդրահարույց, բայց լիովին իրականացնելի ճանաչողության գործընթաց է։
Հոդվածումքննարկվումէմտակառույցներիտարբերակմանգործընթացինառնչվողորոշէականդժվարություններևշեշտվում,որիմացաբանականինչորակումէլդրանքստանանի,վերջո,պետքէպարզել՝դրանքճշմարիտեն,թեոչ։Սակայնպարզվումէ,որճշմարիտհասկացութանբացահայտմանուորոշակիացմանանհնարինությանպատճառովտարբերակմանգործընթացըհայտնվումէպարադոքսալիրավիճակումևկանգնումանհաղթահարելիպատնեշիառաջ։Ուստիառաջարկվումէպատնեշըհաղթահարելուփոխարենայնշրջանցելևմտակառույցներիզանազանումնիրականացնելճշմարիտիհակադիրդիտանկյունի,ցորըթեևկրկինխիստխնդրահարույց,բայցլիովինիրականացնելիճանաչողությանգործընթացէ։
{"title":"Ուսումնասիրության օբյեկտին ճշմարիտ հասկացության հակադեմի դիտանկյունից մոտենալու շուրջ","authors":"Գևորգ Հակոբյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.3.050","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.3.050","url":null,"abstract":"Հոդվածում քննարկվում է մտակառույցների տարբերակման գործընթացին առնչվող որոշ էական դժվարություններ և շեշտվում, որ իմացաբանական ինչ որակում էլ դրանք ստանան, ի վերջո, պետք է պարզել՝ դրանք ճշմարիտ են, թե ոչ։ Սակայն պարզվում է, որ ճշմարիտ հասկացութան բացահայտման ու որոշակիացման անհնարինության պատճառով տարբերակման գործընթացը հայտնվում է պարադոքսալ իրավիճակում և կանգնում անհաղթահարելի պատնեշի առաջ։ Ուստի առաջարկվում է պատնեշը հաղթահարելու փոխարեն այն շրջանցել և մտակառույցների զանազանումն իրականացնել ճշմարիտի հակադիր դիտանկյունից, որը թեև կրկին խիստ խնդրահարույց, բայց լիովին իրականացնելի ճանաչողության գործընթաց է։","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"70 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126906442","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Հետպատմականության սոցիոմշակութային բնութագիրը. Ունենալ, թե՞ լինել
Pub Date : 2022-11-18 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.3.038
Նելլի Ալավերդյան
Սոցիալական այս  նոր իրավիճակում հայտնված հասա­րակությունը կանգնած է  կործանման կամ գոյատևման երկընտրանքի առաջ։ Կտրուկ փոփոխություններն իրենց հետ բերում են ոչ միայն հասարակության վերակառուցման, նոր սոցիալական ինստիտուտների ներմուծ­ման և գործառության անհրաժեշտություն, այլև հասարակության մշակութային, սոցիալ-հոգեբանական հենքի համարժեք փոփոխությունների անհրաժեշտություն: Քաղաքակրթական զարգացումների ներկա փուլում, անկայունությունն ու անորոշությունը դարձել են հասարակական կյանքի  բնութագրական  հատկանիշներ: Տեխնածին քաղաքակրթության հիմքում ընկած նորարաության արագությունը  XXI  դարում  հասցնում է   արհեստական միջավայրի  նորացման, որը հակասական հարաբերություններ է ստեղծում  մարդու կեցության և հասարակության  գոյության  հավասարապես կարևոր կողմին՝ կայունությանը։ Ընթացող արմատական փոխակերպումները, փոխում են նաև մարդկության կենսագործունեության անհրաժեշտ հիմքերից մեկի՝ արհեստական միջավայրի կառուցվածքը։ Տեղեկատվական տեխնոլոգիաները, որոնք  ներթափանցել են հանրային և մասնավոր կյանքի գրեթե  բոլոր ոլորտները․ բնական-ֆիզիկական աշխարհի փոխարեն վիրտուալ մի աշխարհ են ձևավորում։ Նոր, այսպես կոչված զանգվածային ու տեղեկատվական մշակույթի  տարածմանը զուգահեռ խորանում է սերունդների միջև խզվածությունը։ Անորոշության մեջ հայտնված մարդը կորցնում է սեփական կյանքի տնտեսական պայմանների նկատմամբ վերահսկողությունը, ինչը նրան պարտադրում է վերանայել նաև սեփական իմաստաարժեքային ողջ համակարգը։ Ժամանակակից   առարկայական աշխարհը աստիճանաբար կորցնում է իր որոշակիությունը և գոյության տևողությունը: Հասարակության համար վտանգ է դառնում ազգային արմատներից կտրվելը, էթնիկ ինքնության և ազգային առանձնահատկությունների արմատական փոխակերպումները։ Քաղաքակրթությունների  միջև բախումը, ազատական քաղաքակրթության և ազգային–մշակութային հիմնարար արժեքների միջև հակասությունները, բարդ ու հակասական միտումներով տառապող,   երկատված գիտակցությամբ  մարդուն  կանգնեցնում են   կարևորագույն հիմնախնդրի առաջ՝ ունենալ,  թե՞ լինել։
Սոցիալականայսնորիրավիճակումհայտնվածհասա-րակությունըկանգնածէկործանմանկամգոյատևմաներկընտրանքիառաջ։Կտրուկփոփոխություններնիրենցհետբերումենոչմիայնհասարակությանվերակառուցման,նորսոցիալականինստիտուտներիներմուծ-մանևգործառությանանհրաժեշտություն,այլևհասարակությանմշակութային,սոցիալ-հոգեբանականհենքիհամարժեքփոփոխություններիանհրաժեշտություն:Քաղաքակրթականզարգացումներիներկափուլում,անկայունություննուանորոշությունըդարձելենհասարակականկյանքիբնութագրականհատկանիշներ:Տեխնածինքաղաքակրթությանհիմքումընկածնորարաությանարագություն二十一դըարումհասցնումէարհեստականմիջավայրինորացման,որըհակասականհարաբերություններէստեղծումմարդուկեցությանևհասարակությանգոյությանհավասարապեսկարևորկողմին՝կայունությանը։Ընթացողարմատականփոխակերպումները,փոխումեննաևմարդկությանկենսագործունեությանանհրաժեշտհիմքերիցմեկի՝արհեստականմիջավայրիկառուցվածքը։Տեղեկատվականտեխնոլոգիաները,որոնքներթափանցելենհանրայինևմասնավորկյանքիգրեթեբոլորոլորտները․բնական-ֆիզիկականաշխարհիփոխարենվիրտուալմիաշխարհենձևավորում։Նոր,այսպեսկոչվածզանգվածայինուտեղեկատվականմշակույթիտարածմանըզուգահեռխորանումէսերունդներիմիջևխզվածությունը։Անորոշությանմեջհայտնվածմարդըկորցնումէսեփականկյանքիտնտեսականպայմաններինկատմամբվերահսկողությունը,ինչընրանպարտադրումէվերանայելնաևսեփականիմաստաարժեքայինողջհամակարգը։Ժամանակակիցառարկայականաշխարհըաստիճանաբարկորցնումէիրորոշակիությունըևգոյությանտևողությունը:Հասարակությանհամարվտանգէդառնումազգայինարմատներիցկտրվելը,էթնիկինքնությանևազգայինառանձնահատկություններիարմատականփոխակերպումները։Քաղաքակրթություններիմիջևբախումա,ըզատականքաղաքակրթությանևազգային——մշակութայինհիմնարարարժեքներիմիջևհակասությունները,բարդուհակասականմիտումներովտառապող,երկատվածգիտակցությամբմարդունկանգնեցնումենկարևորագույնհիմնախնդրիառաջ՝ունենալ,թե՞լինել։
{"title":"Հետպատմականության սոցիոմշակութային բնութագիրը. Ունենալ, թե՞ լինել","authors":"Նելլի Ալավերդյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.3.038","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.3.038","url":null,"abstract":"Սոցիալական այս  նոր իրավիճակում հայտնված հասա­րակությունը կանգնած է  կործանման կամ գոյատևման երկընտրանքի առաջ։ Կտրուկ փոփոխություններն իրենց հետ բերում են ոչ միայն հասարակության վերակառուցման, նոր սոցիալական ինստիտուտների ներմուծ­ման և գործառության անհրաժեշտություն, այլև հասարակության մշակութային, սոցիալ-հոգեբանական հենքի համարժեք փոփոխությունների անհրաժեշտություն: Քաղաքակրթական զարգացումների ներկա փուլում, անկայունությունն ու անորոշությունը դարձել են հասարակական կյանքի  բնութագրական  հատկանիշներ: Տեխնածին քաղաքակրթության հիմքում ընկած նորարաության արագությունը  XXI  դարում  հասցնում է   արհեստական միջավայրի  նորացման, որը հակասական հարաբերություններ է ստեղծում  մարդու կեցության և հասարակության  գոյության  հավասարապես կարևոր կողմին՝ կայունությանը։ \u0000Ընթացող արմատական փոխակերպումները, փոխում են նաև մարդկության կենսագործունեության անհրաժեշտ հիմքերից մեկի՝ արհեստական միջավայրի կառուցվածքը։ Տեղեկատվական տեխնոլոգիաները, որոնք  ներթափանցել են հանրային և մասնավոր կյանքի գրեթե  բոլոր ոլորտները․ բնական-ֆիզիկական աշխարհի փոխարեն վիրտուալ մի աշխարհ են ձևավորում։ Նոր, այսպես կոչված զանգվածային ու տեղեկատվական մշակույթի  տարածմանը զուգահեռ խորանում է սերունդների միջև խզվածությունը։ Անորոշության մեջ հայտնված մարդը կորցնում է սեփական կյանքի տնտեսական պայմանների նկատմամբ վերահսկողությունը, ինչը նրան պարտադրում է վերանայել նաև սեփական իմաստաարժեքային ողջ համակարգը։ Ժամանակակից   առարկայական աշխարհը աստիճանաբար կորցնում է իր որոշակիությունը և գոյության տևողությունը: Հասարակության համար վտանգ է դառնում ազգային արմատներից կտրվելը, էթնիկ ինքնության և ազգային առանձնահատկությունների արմատական փոխակերպումները։ Քաղաքակրթությունների  միջև բախումը, ազատական քաղաքակրթության և ազգային–մշակութային հիմնարար արժեքների միջև հակասությունները, բարդ ու հակասական միտումներով տառապող,   երկատված գիտակցությամբ  մարդուն  կանգնեցնում են   կարևորագույն հիմնախնդրի առաջ՝ ունենալ,  թե՞ լինել։","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125860480","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
«Ավելորդ մարդու» սոցիոմշակութային դիմանկարը
Pub Date : 2022-07-08 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.2.040
Օվսաննա Նահապետյան
Համաշխարհայնացման գործընթացների հորձանուտում դեգերող ժամանակակից մարդը ասես հայտնվել է իր իսկ սոցիալականությունից հարկադրաբար ու երբեմն նաև ինքնակամ հրաժարվելու ճանապարհին։ Եթե հաշվի առնենք, որ սոցիալականությունը՝ որպես մարդկային կեցության հիմնարար հատկություն, որպես մարդկային գործունեության արդյունքում ստեղծված մշակույթ, դրսևորվում է հասարակական արտադրության, հասարակական կյանքի կառավարման, սոցիալական կապերի ու շփումների (ինտերսուբյեկտիվություն) և, վերջապես, առօրյա կյանքի զանազան ձևերով (կենսաշխարհ), ապա դժվար չէ տեսնել, որ արդի համաշխարհայնացման գործընթացները նույնքան համաշխարհային են դարձնում նաև սոցիալականությունը։ Բայց դժվար չէ տեսնել ու համոզվել, որ այդ ամենի հետևանքով մեր ամենօրյա կյանքի ուղեկից են դարձել նաև այնպիսի զգացումներ, ինչպիսիք են՝ օտարումը, լուսանցքայնությունը, անդեմությունը, ավելորդությունը և այլն: Դրանք արժեքային բազմաչափության, սոցիալական բևեռվածության, էթնիկական խտրականության, անձնական դերի անորոշության արդյունք են և շատ հաճախ սահմանում ու նախանշում են մարդու առօրյա կյանքը: Մարդիկ օտարվում են հասարակությունից՝ հայտնվելով լուսանցքում, քանի որ սոցիալ-մշակութային կառուցվածքները, արժեքները և նորմերը թույլ չեն տալիս իրացնել սեփական էութենական պահանջմունքները: Հոդվածում քննարկվում են «ավելորդ մարդու» սոցիոմշակութային դիմանկարի, նրա ձևավորման քաղաքակրթական նախադրյալների, ինչպես նաև հասարակական գործընթացների վրա նրա ունեցած հնարավոր ազդեցությունների ու հետևանքների մի շարք հիմնահարցեր:
Համաշխարհայնացմանգործընթացներիհորձանուտումդեգերողժամանակակիցմարդըասեսհայտնվելէիրիսկսոցիալականությունիցհարկադրաբարուերբեմննաևինքնակամհրաժարվելուճանապարհին։Եթեհաշվիառնենք,որսոցիալականությունը՝որպեսմարդկայինկեցությանհիմնարարհատկություն,որպեսմարդկայինգործունեությանարդյունքումստեղծվածմշակույթ,դրսևորվումէհասարակականարտադրության,հասարակականկյանքիկառավարման,սոցիալականկապերիուշփումների(ինտերսուբյեկտիվություն)և,վերջապես,առօրյակյանքիզանազանձևերով(կենսաշխարահ)պադժվարչէտեսնե,լորարդիհամաշխարհայնացմանգործընթացներընույնքանհամաշխարհայինենդարձնումնաևսոցիալականությունը։Բայցդժվարչէտեսնելուհամոզվե,լորայդամենիհետևանքովմերամենօրյակյանքիուղեկիցենդարձելնաևայնպիսիզգացումներ,ինչպիսիքեն՝օտարումը,լուսանցքայնությունը,անդեմությունը,ավելորդությունըևայլն:Դրանքարժեքայինբազմաչափության,սոցիալականբևեռվածության,էթնիկականխտրականության,անձնականդերիանորոշությանարդյունքենևշատհաճախսահմանումունախանշումենմարդուառօրյակյանքը:Մարդիկօտարվումենհասարակությունից՝հայտնվելովլուսանցքում,քանիորսոցիալ-մշակութայինկառուցվածքները,արժեքներըևնորմերըթույլչենտալիսիրացնելսեփականէութենականպահանջմունքները:Հոդվածումքննարկվումեն“ավելորդմարդու”սոցիոմշակութայինդիմանկարին,րաձևավորմանքաղաքակրթականնախադրյալների,ինչպեսնաևհասարակականգործընթացներիվրանրաունեցածհնարավորազդեցություններիուհետևանքներիմիշարքհիմնահարցեր:
{"title":"«Ավելորդ մարդու» սոցիոմշակութային դիմանկարը","authors":"Օվսաննա Նահապետյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.2.040","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.2.040","url":null,"abstract":"Համաշխարհայնացման գործընթացների հորձանուտում դեգերող ժամանակակից մարդը ասես հայտնվել է իր իսկ սոցիալականությունից հարկադրաբար ու երբեմն նաև ինքնակամ հրաժարվելու ճանապարհին։ Եթե հաշվի առնենք, որ սոցիալականությունը՝ որպես մարդկային կեցության հիմնարար հատկություն, որպես մարդկային գործունեության արդյունքում ստեղծված մշակույթ, դրսևորվում է հասարակական արտադրության, հասարակական կյանքի կառավարման, սոցիալական կապերի ու շփումների (ինտերսուբյեկտիվություն) և, վերջապես, առօրյա կյանքի զանազան ձևերով (կենսաշխարհ), ապա դժվար չէ տեսնել, որ արդի համաշխարհայնացման գործընթացները նույնքան համաշխարհային են դարձնում նաև սոցիալականությունը։ Բայց դժվար չէ տեսնել ու համոզվել, որ այդ ամենի հետևանքով մեր ամենօրյա կյանքի ուղեկից են դարձել նաև այնպիսի զգացումներ, ինչպիսիք են՝ օտարումը, լուսանցքայնությունը, անդեմությունը, ավելորդությունը և այլն: Դրանք արժեքային բազմաչափության, սոցիալական բևեռվածության, էթնիկական խտրականության, անձնական դերի անորոշության արդյունք են և շատ հաճախ սահմանում ու նախանշում են մարդու առօրյա կյանքը: Մարդիկ օտարվում են հասարակությունից՝ հայտնվելով լուսանցքում, քանի որ սոցիալ-մշակութային կառուցվածքները, արժեքները և նորմերը թույլ չեն տալիս իրացնել սեփական էութենական պահանջմունքները: Հոդվածում քննարկվում են «ավելորդ մարդու» սոցիոմշակութային դիմանկարի, նրա ձևավորման քաղաքակրթական նախադրյալների, ինչպես նաև հասարակական գործընթացների վրա նրա ունեցած հնարավոր ազդեցությունների ու հետևանքների մի շարք հիմնահարցեր:","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"35 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125149092","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Ազգային-մշակութային ինքնօրինության տեսությունը XX դարասկզբի հայ սոցիալ-փիլիսոփայական մտքում
Pub Date : 2022-07-08 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.2.003
Սեյրան Զաքարյան
Քննարկելով ընդհանուր պետության մեջ ազգերի, ի մասնավորի հայության իրավաքաղաքական կարգավիճակի հարցը, XX դարասկզբի հայ մտածողները մատնանշում էին հնարավոր չորս կարգավիճակ՝ անկախություն, ֆեդերացիա, ազգային-տերիտորիալ և ազգային-մշակութային ինքնօրինություն։ Տարբեր կուսակցություններ ներկայացնող հայ տեսաբանները միասնական էին այն հարցում, որ ռուսական ու թուրքական պետություններում իրական հիմքեր չկան Հայաստանի ո՛չ քաղաքական անկախության և ո՛չ էլ ֆեդերացիայի համար: Եթե ՍԴՀԿ տեսաբանները վերապահումներով պաշտպանում էին Հայաստանի անկախության գաղափարը, ապա Դաշնակցության գաղափարաբանները (Գ․ Խաժակ, Մ․ Վարանդյան և այլք) պաշտպանում էին ազգային-տերիտորիալ և ազգային-մշակութային տեսությունները, կարծելով, որ դրանք գործադրելի են այն ազգերի, օրինակ հայերի համար, որոնք ընդհանուր պետության մեջ համախմբված ապրում են իրենց բնօրրանում, այսինքն՝ ունեն ազգային տերիտորիա, բայց նաև միաժամանակ սփռված են երկրով մեկ։ «Սպեցիֆիկները» (Դ․ Անանուն, Բ․ Իշխանյան) կարծում էին, որ հայության համար հնարավոր է միայն ազգային-մշակութային ավտոնոմիա, որովհետև թե՛ ռուսական և թե՛ թուրքական պետությունների ոչ մի երկրամասում հայությունը չի կազմում մեծամասնություն։ Հայ մարքսիստները (Ստ․ Շահումյան, Ալ․ Մյասնիկյան, Ալ. Ծատուրյան և այլք), միջազգայնությունն ու դասակարգայինն առաջնային համարելով ազգայնության ու ազգայինի նկատմամբ, դեմ էին թե՛ ազգային-տերիտորիալ և թե՛ ազգային-մշակութային տեսություններին։Նրանց համոզմամբ՝ ընդհանուր պետության մեջ չպետք է լինեն ո՛չ ազգային-մշակութային և ո՛չ ազգային-տերիտորիալ բաժանումներ, որովհետև դրանք նախ, վնաս են հասցնում պրոլետարիատի դասակարգային պայքարին, երկրորդ, կարող են հրահրել ազգամիջյան բախումներ։ Հեղինակի կարծիքով՝ հայության համար ազգային-մշակութային ավտոնոմիայի տեսությունն ուներ երկակի նշանակություն՝ դրական, որովհետև այն ընդհանուր պետության մեջ ազգային ուժերը համախմբելու, ազգային ինքնությունը պահպանելու օրինական միջոց էր, բայց միայն դրանով բավարարվելը՝ բացասական, որովհետև այդ տեսությունն անտեսում էր «նյութական Հայաստանի», այսինքն՝ պատմական Հայրենիքի տարածքում, ազգային բնօրրանում կերտելու անկախ պետություն, առանց որի անպատկերացնելի է ազգի ֆիզիկական գոյության ու հոգևոր անվտանգության ու վերածննդի ապահովումը։
Քննարկելովընդհանուրպետությանմեջազգերի,իմասնավորիհայությանիրավաքաղաքականկարգավիճակիհարցը,XXդարասկզբիհայմտածողներըմատնանշումէինհնարավորչորսկարգավիճակ՝անկախություն,ֆեդերացիա,ազգային-տերիտորիալևազգային-մշակութայինինքնօրինություն։Տարբերկուսակցություններներկայացնողհայտեսաբաններըմիասնականէինայնհարցում,որռուսականութուրքականպետություններումիրականհիմքերչկանՀայաստանիո建立一个չքաղաքականանկախությանևո建立一个չէլֆեդերացիայիհամար:ԵթեՍԴՀԿտեսաբաններըվերապահումներովպաշտպանումէինՀայաստանիանկախությանգաղափարա,ըպաԴաշնակցությանգաղափարաբանները(Գ․Խաժակ,Մ․Վարանդյանևայլ)պքաշտպանումէինազգային-տերիտորիալևազգային-մշակութայինտեսությունները,կարծելով,որդրանքգործադրելիենայնազգերի,օրինակհայերիհամար,որոնքընդհանուրպետությանմեջհամախմբվածապրումենիրենցբնօրրանում,այսինքն՝ունենազգայինտերիտորիա,բայցնաևմիաժամանակսփռվածեներկրովմեկ։“Սպեցիֆիկները”(Դ․Անանուն,Բ․Իշխանյան)կարծումէին,որհայությանհամարհնարավորէմիայնազգային-մշակութայինավտոնոմիա,որովհետևթե建立一个ռուսականևթե建立一个թուրքականպետություններիոչմիերկրամասումհայությունըչիկազմումմեծամասնություն։Հայմարքսիստները(Ստ․Շահումյան,Ալ․Մյասնիկյան,Ալ。Ծատուրյանևայլք)、միջազգայնություննուդասակարգայիննառաջնայինհամարելովազգայնությանուազգայինինկատմամբ,դեմէինթե建立一个ազգային-տերիտորիալևթե建立一个ազգային-մշակութայինտեսություններին։Նրանցհամոզմամբ՝ընդհանուրպետությանմեջչպետքէլինենո建立一个չազգային-մշակութայինևո建立一个չազգային-տերիտորիալբաժանումներ,որովհետևդրանքնախ,վնասենհասցնումպրոլետարիատիդասակարգայինպայքարին,երկրորդ,կարողենհրահրելազգամիջյանբախումներ։Հեղինակիկարծիքով՝հայությանհամարազգային-մշակութայինավտոնոմիայիտեսություննուներերկակինշանակություն՝դրական,որովհետևայնընդհանուրպետությանմեջազգայինուժերըհամախմբելու,ազգայինինքնությունըպահպանելուօրինականմիջոցէ,բրայցմիայնդրանովբավարարվելը՝բացասական,որովհետևայդտեսություննանտեսումէր“նյութականՀայաստանի”այսինքն՝պատմականՀայրենիքիտարածքումա,զգայինբնօրրանումկերտելուանկախպետություն,առանցորիանպատկերացնելիէազգիֆիզիկականգոյությանուհոգևորանվտանգությանուվերածննդիապահովումը։
{"title":"Ազգային-մշակութային ինքնօրինության տեսությունը XX դարասկզբի հայ սոցիալ-փիլիսոփայական մտքում","authors":"Սեյրան Զաքարյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.2.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.2.003","url":null,"abstract":"Քննարկելով ընդհանուր պետության մեջ ազգերի, ի մասնավորի հայության իրավաքաղաքական կարգավիճակի հարցը, XX դարասկզբի հայ մտածողները մատնանշում էին հնարավոր չորս կարգավիճակ՝ անկախություն, ֆեդերացիա, ազգային-տերիտորիալ և ազգային-մշակութային ինքնօրինություն։ Տարբեր կուսակցություններ ներկայացնող հայ տեսաբանները միասնական էին այն հարցում, որ ռուսական ու թուրքական պետություններում իրական հիմքեր չկան Հայաստանի ո՛չ քաղաքական անկախության և ո՛չ էլ ֆեդերացիայի համար: Եթե ՍԴՀԿ տեսաբանները վերապահումներով պաշտպանում էին Հայաստանի անկախության գաղափարը, ապա Դաշնակցության գաղափարաբանները (Գ․ Խաժակ, Մ․ Վարանդյան և այլք) պաշտպանում էին ազգային-տերիտորիալ և ազգային-մշակութային տեսությունները, կարծելով, որ դրանք գործադրելի են այն ազգերի, օրինակ հայերի համար, որոնք ընդհանուր պետության մեջ համախմբված ապրում են իրենց բնօրրանում, այսինքն՝ ունեն ազգային տերիտորիա, բայց նաև միաժամանակ սփռված են երկրով մեկ։ «Սպեցիֆիկները» (Դ․ Անանուն, Բ․ Իշխանյան) կարծում էին, որ հայության համար հնարավոր է միայն ազգային-մշակութային ավտոնոմիա, որովհետև թե՛ ռուսական և թե՛ թուրքական պետությունների ոչ մի երկրամասում հայությունը չի կազմում մեծամասնություն։ Հայ մարքսիստները (Ստ․ Շահումյան, Ալ․ Մյասնիկյան, Ալ. Ծատուրյան և այլք), միջազգայնությունն ու դասակարգայինն առաջնային համարելով ազգայնության ու ազգայինի նկատմամբ, դեմ էին թե՛ ազգային-տերիտորիալ և թե՛ ազգային-մշակութային տեսություններին։Նրանց համոզմամբ՝ ընդհանուր պետության մեջ չպետք է լինեն ո՛չ ազգային-մշակութային և ո՛չ ազգային-տերիտորիալ բաժանումներ, որովհետև դրանք նախ, վնաս են հասցնում պրոլետարիատի դասակարգային պայքարին, երկրորդ, կարող են հրահրել ազգամիջյան բախումներ։ Հեղինակի կարծիքով՝ հայության համար ազգային-մշակութային ավտոնոմիայի տեսությունն ուներ երկակի նշանակություն՝ դրական, որովհետև այն ընդհանուր պետության մեջ ազգային ուժերը համախմբելու, ազգային ինքնությունը պահպանելու օրինական միջոց էր, բայց միայն դրանով բավարարվելը՝ բացասական, որովհետև այդ տեսությունն անտեսում էր «նյութական Հայաստանի», այսինքն՝ պատմական Հայրենիքի տարածքում, ազգային բնօրրանում կերտելու անկախ պետություն, առանց որի անպատկերացնելի է ազգի ֆիզիկական գոյության ու հոգևոր անվտանգության ու վերածննդի ապահովումը։","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"67 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114147427","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Հանդուրժողականության՝ որպես սոցիոմշակութային նորմի հիմնախնդիրը անոմիայի պայմաններում
Pub Date : 2022-07-08 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.2.029
Տաթևիկ Փիրումյան
Հոդվածում hանդուրժողականության սկզբունքը դիտարկվել է նոր՝ սոցիալական ավելի բարդ համակարգերի համատեքստում, որոնց բնորոշ է մի նոր՝անոմիա կոչվող երևույթը։ Արդի հասարակություններում անոմիան նոր տեսակի հանցավորությունների, ինքնասպանությունների հիմնական գործոն է, որին բնորոշ են բարոյազրկումը, հասարակական կապերի թուլացումը, օտարումը հասարակությունից, կյանքի անիմաստության զգացումը։ Այն հասարակություններում, որտեղ տարածում է գտել անոմիան, սոցիալական ցանկացած աստիճանակարգություն և արժեհամակարգ կասկածի են ենթարկվում, ինչի հետևանքով մարդը հաճախ հայտնվում է սոցիալ-հոգեբանական ճգնաժամի մեջ, ինչն էլ անհանդուրժողականության զանազան դրսևորումների պատճառ է դառնում: Հայտնվելով անորոշության մեջ՝ մարդկանց մեջ ի հայտ են գալիս սոցիալական ապակողմնորոշում, տագնապ, հասարակությունից օտարում և մի շարք այլ ապակառուցողական երևույթներ։
Հոդվածումhանդուրժողականությանսկզբունքըդիտարկվելէնոր՝սոցիալականավելիբարդհամակարգերիհամատեքստում,որոնցբնորոշէմինոր՝անոմիակոչվողերևույթը։Արդիհասարակություններումանոմիաննորտեսակիհանցավորությունների,ինքնասպանություններիհիմնականգործոնէ,որինբնորոշենբարոյազրկումը,հասարակականկապերիթուլացումը,օտարումըհասարակությունիկց,յանքիանիմաստությանզգացումը։Այնհասարակություններում,որտեղտարածումէգտելանոմիան,սոցիալականցանկացածաստիճանակարգությունևարժեհամակարգկասկածիենենթարկվում,ինչիհետևանքովմարդըհաճախհայտնվումէսոցիալ-հոգեբանականճգնաժամիմեջ,ինչնէլանհանդուրժողականությանզանազանդրսևորումներիպատճառէդառնում:Հայտնվելովանորոշությանմեջ՝մարդկանցմեջիհայտենգալիսսոցիալականապակողմնորոշում,տագնապ,հասարակությունիցօտարումևմիշարքայլապակառուցողականերևույթներ։
{"title":"Հանդուրժողականության՝ որպես սոցիոմշակութային նորմի հիմնախնդիրը անոմիայի պայմաններում","authors":"Տաթևիկ Փիրումյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.2.029","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.2.029","url":null,"abstract":"Հոդվածում hանդուրժողականության սկզբունքը դիտարկվել է նոր՝ սոցիալական ավելի բարդ համակարգերի համատեքստում, որոնց բնորոշ է մի նոր՝անոմիա կոչվող երևույթը։ Արդի հասարակություններում անոմիան նոր տեսակի հանցավորությունների, ինքնասպանությունների հիմնական գործոն է, որին բնորոշ են բարոյազրկումը, հասարակական կապերի թուլացումը, օտարումը հասարակությունից, կյանքի անիմաստության զգացումը։ Այն հասարակություններում, որտեղ տարածում է գտել անոմիան, սոցիալական ցանկացած աստիճանակարգություն և արժեհամակարգ կասկածի են ենթարկվում, ինչի հետևանքով մարդը հաճախ հայտնվում է սոցիալ-հոգեբանական ճգնաժամի մեջ, ինչն էլ անհանդուրժողականության զանազան դրսևորումների պատճառ է դառնում: Հայտնվելով անորոշության մեջ՝ մարդկանց մեջ ի հայտ են գալիս սոցիալական ապակողմնորոշում, տագնապ, հասարակությունից օտարում և մի շարք այլ ապակառուցողական երևույթներ։","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"26 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122172626","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Կայունությունը միջսերնդային հարաբերությունների համատեքստում
Pub Date : 2022-07-08 DOI: 10.46991/bysu:e/2022.13.2.051
Համլետ Սիմոնյան
Հոդվածում վերլուծվում է կայունության գաղափարի կիրառելիությունը միջսերնդային հարաբերությունների համատեքստում։ Համաշխարհայնացման գործընթացների և սոցիոմշակութային փոխակերպումների քաոսային իրականության մեջ կայունությունն անմիջականորեն ազդում է սոցիալական համակարգերի թե՛ ներկա, թե՛ ապագա վիճակի վրա։ Վերջին տարիներին գիտական մի շարք բնագավառներում ակտիվորեն քննարկվում է ապագա սերունդների բարեկեցության հարցը, որի առանցքային խնդիրներ են ապագայամետ սոցիալական հաստատությունների կառուցադրումն ու ռազմավարական համապատասխան մեխանիզմների որդեգրումը և զարգացումը։ Այս համատեքստում արդիական են ապագա սերունդների համար խնայողություններ կատարելու, ինչպես նաև նրանց հավասար հնարավորություններ թողնելու մտայնությունները։ Ուստի սույն աշխատանքում փորձ է արված վեր հանել կայունության և ապագա սերունդների հանդեպ պատասխանատվության փոխհարաբերակցությունը, ցույց տալ կայունության դերն ու նշանակությունը ապագա սերունդներին բարեկեցիկ կենսապայմաններ ավանդելու հարցում։ Քննարկվում են նաև Ջ․ Ռոլսի արդար խնայողությունների սկզբունքը և Բ․ Բերրիի փիլիսոփայական հայացքներում կայունության և միջսերնդային արդարության գաղափարները։
Հոդվածումվերլուծվումէկայունությանգաղափարիկիրառելիությունըմիջսերնդայինհարաբերություններիհամատեքստում։Համաշխարհայնացմանգործընթացներիևսոցիոմշակութայինփոխակերպումներիքաոսայինիրականությանմեջկայունություննանմիջականորենազդումէսոցիալականհամակարգերիթե建立一个ներկա,թե建立一个ապագավիճակիվրա։Վերջինտարիներինգիտականմիշարքբնագավառներումակտիվորենքննարկվումէապագասերունդներիբարեկեցությանհարցը,որիառանցքայինխնդիրներենապագայամետսոցիալականհաստատություններիկառուցադրումնուռազմավարականհամապատասխանմեխանիզմներիորդեգրումըևզարգացումը։Այսհամատեքստումարդիականենապագասերունդներիհամարխնայողություններկատարելու,ինչպեսնաևնրանցհավասարհնարավորություններթողնելումտայնությունները։Ուստիսույնաշխատանքումփորձէարվածվերհանելկայունությանևապագասերունդներիհանդեպպատասխանատվությանփոխհարաբերակցությունը,ցույցտալկայունությանդերնունշանակությունըապագասերունդներինբարեկեցիկկենսապայմաններավանդելուհարցում։ՔննարկվումեննաևՋ․ՌոլսիարդարխնայողություններիսկզբունքըևԲ․Բերրիիփիլիսոփայականհայացքներումկայունությանևմիջսերնդայինարդարությանգաղափարները։
{"title":"Կայունությունը միջսերնդային հարաբերությունների համատեքստում","authors":"Համլետ Սիմոնյան","doi":"10.46991/bysu:e/2022.13.2.051","DOIUrl":"https://doi.org/10.46991/bysu:e/2022.13.2.051","url":null,"abstract":"Հոդվածում վերլուծվում է կայունության գաղափարի կիրառելիությունը միջսերնդային հարաբերությունների համատեքստում։ Համաշխարհայնացման գործընթացների և սոցիոմշակութային փոխակերպումների քաոսային իրականության մեջ կայունությունն անմիջականորեն ազդում է սոցիալական համակարգերի թե՛ ներկա, թե՛ ապագա վիճակի վրա։ Վերջին տարիներին գիտական մի շարք բնագավառներում ակտիվորեն քննարկվում է ապագա սերունդների բարեկեցության հարցը, որի առանցքային խնդիրներ են ապագայամետ սոցիալական հաստատությունների կառուցադրումն ու ռազմավարական համապատասխան մեխանիզմների որդեգրումը և զարգացումը։ Այս համատեքստում արդիական են ապագա սերունդների համար խնայողություններ կատարելու, ինչպես նաև նրանց հավասար հնարավորություններ թողնելու մտայնությունները։ Ուստի սույն աշխատանքում փորձ է արված վեր հանել կայունության և ապագա սերունդների հանդեպ պատասխանատվության փոխհարաբերակցությունը, ցույց տալ կայունության դերն ու նշանակությունը ապագա սերունդներին բարեկեցիկ կենսապայմաններ ավանդելու հարցում։ Քննարկվում են նաև Ջ․ Ռոլսի արդար խնայողությունների սկզբունքը և Բ․ Բերրիի փիլիսոփայական հայացքներում կայունության և միջսերնդային արդարության գաղափարները։","PeriodicalId":149529,"journal":{"name":"Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology","volume":"66 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"117054950","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
期刊
Bulletin of Yerevan University E: Philosophy, Psychology
全部 Acc. Chem. Res. ACS Applied Bio Materials ACS Appl. Electron. Mater. ACS Appl. Energy Mater. ACS Appl. Mater. Interfaces ACS Appl. Nano Mater. ACS Appl. Polym. Mater. ACS BIOMATER-SCI ENG ACS Catal. ACS Cent. Sci. ACS Chem. Biol. ACS Chemical Health & Safety ACS Chem. Neurosci. ACS Comb. Sci. ACS Earth Space Chem. ACS Energy Lett. ACS Infect. Dis. ACS Macro Lett. ACS Mater. Lett. ACS Med. Chem. Lett. ACS Nano ACS Omega ACS Photonics ACS Sens. ACS Sustainable Chem. Eng. ACS Synth. Biol. Anal. Chem. BIOCHEMISTRY-US Bioconjugate Chem. BIOMACROMOLECULES Chem. Res. Toxicol. Chem. Rev. Chem. Mater. CRYST GROWTH DES ENERG FUEL Environ. Sci. Technol. Environ. Sci. Technol. Lett. Eur. J. Inorg. Chem. IND ENG CHEM RES Inorg. Chem. J. Agric. Food. Chem. J. Chem. Eng. Data J. Chem. Educ. J. Chem. Inf. Model. J. Chem. Theory Comput. J. Med. Chem. J. Nat. Prod. J PROTEOME RES J. Am. Chem. Soc. LANGMUIR MACROMOLECULES Mol. Pharmaceutics Nano Lett. Org. Lett. ORG PROCESS RES DEV ORGANOMETALLICS J. Org. Chem. J. Phys. Chem. J. Phys. Chem. A J. Phys. Chem. B J. Phys. Chem. C J. Phys. Chem. Lett. Analyst Anal. Methods Biomater. Sci. Catal. Sci. Technol. Chem. Commun. Chem. Soc. Rev. CHEM EDUC RES PRACT CRYSTENGCOMM Dalton Trans. Energy Environ. Sci. ENVIRON SCI-NANO ENVIRON SCI-PROC IMP ENVIRON SCI-WAT RES Faraday Discuss. Food Funct. Green Chem. Inorg. Chem. Front. Integr. Biol. J. Anal. At. Spectrom. J. Mater. Chem. A J. Mater. Chem. B J. Mater. Chem. C Lab Chip Mater. Chem. Front. Mater. Horiz. MEDCHEMCOMM Metallomics Mol. Biosyst. Mol. Syst. Des. Eng. Nanoscale Nanoscale Horiz. Nat. Prod. Rep. New J. Chem. Org. Biomol. Chem. Org. Chem. Front. PHOTOCH PHOTOBIO SCI PCCP Polym. Chem.
×
引用
GB/T 7714-2015
复制
MLA
复制
APA
复制
导出至
BibTeX EndNote RefMan NoteFirst NoteExpress
×
0
微信
客服QQ
Book学术公众号 扫码关注我们
反馈
×
意见反馈
请填写您的意见或建议
请填写您的手机或邮箱
×
提示
您的信息不完整,为了账户安全,请先补充。
现在去补充
×
提示
您因"违规操作"
具体请查看互助需知
我知道了
×
提示
现在去查看 取消
×
提示
确定
Book学术官方微信
Book学术文献互助
Book学术文献互助群
群 号:481959085
Book学术
文献互助 智能选刊 最新文献 互助须知 联系我们:info@booksci.cn
Book学术提供免费学术资源搜索服务,方便国内外学者检索中英文文献。致力于提供最便捷和优质的服务体验。
Copyright © 2023 Book学术 All rights reserved.
ghs 京公网安备 11010802042870号 京ICP备2023020795号-1