1917 DEVRİM GÜNLERİNDE BUHARA EMİRLİĞİ VE RUS SİYASİ TEMSİLCİSİ A. Y. MİLLER’İN BUHARA’DAKİ FAALİYETLERİ

Abstract

Buhara Emirliği’nin Rusya İmparatorluğu’na vasal bir konuma gelmesinden sonra ülkenin sosyo-ekonomik ve kültürel yaşamında bazı dönüşümler yaşandı. Ancak Mangıt hanedanının geri kalmış ortaçağ devlet iktidarı ile başta din adamları sınıfı olmak üzere gerici güçlerin sert direnişi ülkenin kalkınmasına engel oldu. 1917 yılına gelindiğinde Rusya ve ardından Türkistan bölgesini saran devrim ateşi, Buhara Emirliği ahalisinin yaşamında derin izler bıraktı ve bilhassa Şubat devriminin emirlikte “istikrar bozucu bir etkisi” oldu. Reform ihtiyacının farkına varan Ceditçiler-reformcular, emirlikteki iktidar rejimine karşı çıktılar. Reformların hayata geçirilme sürecinin yönetimini eline alan Rusya İmparatorluğu ise bu süreci yumuşatmak için mümkün olan her yolu denedi. Bunun yanı sıra Rus Siyasi Temsilciliği’nin bilhassa da siyasi temsilci A.Y. Miller’in kâğıt üzerinde kalan reform tasarısının hazırlanma sürecindeki anlaşılmaz ve belirsiz konumu, Ceditlere verdiği ateşli destek ve bu eylemin trajik neticeleri açısından dikkate değerdi. Emir Alim ve onun hükümeti, gerici ve muhafazakar güçlerin desteğiyle reformculara karşı çıktı ve devrimden sonraki ilk kan, 1917 yılının Nisan ayında döküldü. Dolayısıyla çalışmada 1917 yılının Nisan ve Mart aylarında Rus Siyasi Temsilciliği’nin Buhara Emirliği’nin siyasi hayatı üzerindeki etkisi, ona müdahalesi ve bilhassa bu kurumun emirlik reformlarındaki belirsiz, düşmanca ve anti-demokratik rolünden bahsedilecektir.