พฤติกรรมของผู้สูงอายุ และการจัดการพื้นที่เพื่อผู้สูงอายุในห้างสรรพสินค้า กรณีศึกษา: เอ็มบีเคเซ็นเตอร์ และจตุรัสจามจุรีสแควร์

Abstract

ประเทศไทยกลายเป็นสังคมสูงอายุมาตั้งแต่ปี 2548 และกำลังจะก้าวเข้าสู่สังคมสูงอายุอย่างสมบูรณ์ ประกอบกับกระแส Urbanization ที่ทำให้เมืองอย่างกรุงเทพมหานครกลายเป็นศูนย์รวมผู้คน ประชากรเข้ามาอาศัยอยู่ในเมืองกันมากขึ้น รวมถึงผู้สูงอายุด้วย ผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในเมืองจำนวนมากนิยมเดินทางมารวมกลุ่มกันในห้างสรรพสินค้า ทั้งเพื่อทำกิจกรรมต่างๆ และพบปะสังสรรค์กับเพื่อนฝูง งานวิจัยนี้จึงต้องการศึกษาข้อมูลด้านประชากร สังคม เศรษฐกิจ สุขภาพ และพฤติกรรมของผู้สูงอายุที่เข้ามาใช้พื้นที่ในห้างสรรพสินค้า รวมถึงเพื่อศึกษาลักษณะทางกายภาพภายในห้างสรรพสินค้าโดยอ้างอิงตามหลักเกณฑ์ตามกฎกระทรวงกำหนดสิ่งอำนวยความสะดวกในอาคารสำหรับผู้พิการหรือทุพพลภาพ และคนชรา พ.ศ. 2548 และเพื่อเสนอแนะแนวทางการพัฒนาปรับปรุงพื้นที่ให้เหมาะสมกับการใช้งานของผู้สูงอายุ โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง และการสำรวจพื้นที่จริงในโครงการกลุ่มตัวอย่าง 2 แห่ง ได้แก่ MBK Center และ Chamchuri Square จากการวิจัยพบว่า จุดเด่นของห้างสรรพสินค้าที่ดึงดูดให้ผู้สูงอายุเข้ามาใช้งาน คือ ทำเลที่ตั้ง โดยห้างสรรพสินค้าในเมืองมักจะเดินทางได้สะดวกด้วยบริการรถโดยสารสาธารณะ ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ที่มาใช้บริการพื้นที่ในห้างสรรพสินค้าเป็นผู้สูงอายุตอนต้น (อายุ 60-69 ปี) มักรวมตัวกันบริเวณที่มีที่นั่งจำนวนมากและไม่มีข้อจำกัดด้านเวลาในการนั่ง เช่น บริเวณศูนย์อาหาร กิจกรรมที่ทำคือ การนั่งรวมกลุ่มพูดคุยกับเพื่อนฝูง เดินซื้อของ และนั่งพักผ่อนหย่อนใจ พื้นที่เชิงกายภาพของห้างสรรพสินค้า ในภาพรวมมีการจัดการพื้นที่ที่ดีเหมาะสมสำหรับการใช้งานของผู้สูงอายุ มีทางลาด บันไดเลื่อน และลิฟต์ให้บริการอย่างเหมาะสม อย่างไรก็ตาม งานวิจัยนี้มีข้อเสนอแนะในบางจุดเพื่อให้ทางผู้ประกอบการห้างสรรพสินค้าปรับปรุงแก้ไขให้เหมาะสมต่อไป ได้แก่ รูปแบบประตูควรปรับให้เป็นบานเลื่อนพร้อมระบบเซ็นเซอร์อัตโนมัติทั้งหมด และในบางพื้นที่ควรจัดทำห้องน้ำแยกสำหรับผู้สูงอายุหรือผู้ที่ใช้รถเข็นโดยเฉพาะ นอกจากนี้ เนื่องจากมีผู้สูงอายุนิยมใช้งานพื้นที่บริเวณศูนย์อาหารในห้างสรรพสินค้าเป็นจำนวนมาก ทางผู้ประกอบการอาจพิจารณาจัดพื้นที่แยกโดยเฉพาะให้สำหรับผู้สูงอายุ เพื่อสร้างจุดขายในเชิงรุกให้กับห้างสรรพสินค้าต่อไป