Haber Çevirisi ve Rusçadaki Söz Sanatlarının Türkçeye Aktarımı

Abstract

Söz sanatları, ifadeye güç, canlılık ve etkileyicilik katma gibi işlevlere sahip olmaları bakımından etkili dil kullanımının önemli araçları olarak kabul edilir. Bilgi vermek ve kitle- leri etkilemek gibi işlevlere sahip olan haber metinlerinde okuyucunun dikkatini ve ilgisini çekmek için söz sanatlarının kullanılması sıklıkla tercih edilir. Söz sanatları kavramı, Rus dilbiliminde mecazlar ve stilistik figürler olarak iki temel grupta incelenmesinin yanı sıra deyimler, kalıplaşmış ifadeler, atasözleri gibi çeşitli yapılar da işlevleri bakımından söz sanatları içerisinde değerlendirilebilmektedir. Sözü edilen çeşitli ifade yöntemlerinin ba- sın dilinde kullanılması önem taşımaktadır ve sahip oldukları anlamsal değerlerinin çeviri esnasında da korunması gerekir ancak söz sanatlarının varlığı çeviri sürecinde zorluk yara- tabilecek bir unsurdur. Bu durumdan hareketle yapılan bu çalışmada, uluslararası iletişimin sağlanmasında büyük öneme ve etkiye sahip olan haber çevirileri, Rusça-Türkçe dil çiftin- de söz sanatları kullanımı ekseninde ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, çevirmen kararları doğrultusunda söz sanatlarının çevirisinde kaynak dilde kullanılan söz sanatının taşıdığı üslupsal ve anlamsal değerin erek dilde korunup korunmadığını araştırmak, çeviride güçlük yaratan durumları belirlemek ve tercih edilen çeviri strateji ve uygulamalarını açıklamaktır. Bu amaç doğrultusunda, inceleme için örnekler dijital basından tarama yöntemi ile elde edilmiştir. İnceleme, toplumsal-politik alandan Rusça haberlerin ve Türkçe çevirilerinin karşılaştırmalı betimsel analizinin yapılması ve çeviri stratejilerinin belirlenmesi doğrultu- sunda gerçekleştirilmiştir. Cümle ve metin düzeyinde yürütülen incelemeler sonucunda Rus basın dilinde söz sanatları kullanımı ve Türkçeye çevirilerinin üslup ve anlamsal özellikleri ortaya konulmuş olup, Rusça haber metinlerinde söz sanatlarından en çok haber başlıkla- rında yararlanıldığı, bununla birlikte haberi daha ilgi çekici hale getirmenin amaçlandığı gözlemlenmiştir. Bunların yanı sıra incelenen örnekler özelinde en sık kullanılan söz sa- natları türleri ve çevirilerinde genellikle tercih edilen strateji ve uygulamalar belirlenmiştir.