FROM THE OTTOMAN EMPIRE TO THE PRESENT PROPERTY REGIMES IN LIBYAN POLITICAL HISTORY

Abstract

Libya mülkiyet rejimlerinde yüzyıllardır geçirdiği dönüşümlerle doğrudan bağlantılı olarak siyasal yapısında da dönüşümler geçirmiştir. Ülkenin içerisinde bulunduğu mevcut siyasal atmosferi anlamak için bu dönüşümlerin incelenmesi önem arz etmektedir. Çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze Libya’da mülkiyetin kısa bir tarihçesini ortaya koymayı hedeflemektedir. Mülkiyet meselesinin hukuki ve siyasi üstyapıların oluşumundaki belirleyici rolü dikkate alınarak mülkiyet rejimleri üzerinden Libya siyasal tarihi ve Libya anayasaları incelemeye konu edilmiştir. Bununla birlikte aynı bakış açısıyla Libya’da mülkiyet hakkının tarihi de çeşitli yönleriyle ortaya koyulmuştur. Bu yaklaşımla incelemeye Libya’daki Senûsiyye hareketinin etkisi de dikkate alınarak Osmanlı İmparatorluğu döneminden başlanmıştır. Ardından İtalyan kolonizasyonu ve Libya’nın bağımsızlığa kavuşması süreci özellikle mülkiyete ilişkin hukuki hükümler üzerinden incelenmiştir. Libya Krallığı’nın kurulması ve 1951 Anayasası’nın hazırlanması, Kaddafi’nin devrimi, rejimi, sözde anayasa olarak kalsa da rejimin anayasal nitelikteki metinleri siyasal tarih ve mülkiyet tarihi açısından ele alınmıştır. Nihayet Kaddafi sonrası Libya’nın içerisinde bulunduğu politik karmaşa mülkiyet ve sınıf ilişkileri bakımından değerlendirilmiştir. İç savaşın ve mevcut rejimsizlik durumunun sınıfsal mahiyeti mülkiyet üzerinden analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışma, iç çatışmalarıyla uluslararası gündemi meşgul eden Libya’yı, konuya ilişkin yabancı literatürü tarayarak doğrudan siyasi rejim ve mülkiyet ilişkisi temelinde ele almayı ve Türkçe yazında bir eksikliği gidermeyi hedeflemektedir.