The Conceptual Internal Integrity Of The Mutekellim's Method

Abstract

Bu çalışma fıkıh usûlü ilminde delilleri konu edinen ve tümdengelim özelliğini yansı-tan mütekellimîn ekolünün temel eserleri çerçevesinde kavramsal iç bütünlüğünü incelemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda ekolün İslam kültür dünyasının ortak bilgi kodlarını taşıyan kurucu eserler değerlendirilmiştir. Ancak tümdengelim metodunun olguyu bir bütün olarak düşünmeye, tanımaya, bir başka deyimle soyut olarak kanıtlaması doğruyu arama sürecinde yer alan deney ve gözlem gibi olguları dışarıda tuttuğundan eleştirel düşünceye uzak düştüğü araştırmacılarca belirtilmektedir. Bu nedenle olsa gerek fıkıh usûlü ilminde mütekellimîn eko-lü eserlerinin başlangıçlarında yer alan bilgi teorisiyle alakalı konularda uzlaşı varlığı görünse de ele alma yöntemleri nedeniyle farklılıklar görülmektedir. Aslında tanım ve anlamlandırma sisteminde büyük ölçüde polemiklerin yer almasının ekolün ismini açıkladığı vurgulanmıştır. Bununla birlikte erken dönem usûl eserlerinde lafız-mana ilişkisine nazari bakış ve tartışma-larla bazı terimlerin öne çıktığı bilinmektedir. Her ne kadar konusunun delil olduğu vurgulan-sa da eserlerde hüküm konularına delilden önce yer verildiği görülmektedir.