HADİS MÜNEKKİTLERİNİN KISKACINDA BİR HANEFİ ÂLİM: YUSUF B. HALİD ES-SEMTÎ

Abstract

Yusuf b. Halid es-Semtî, Hicrî 189’da Basra’da vefat etmiştir. Gençliğinde Basra’da çeşitli âlimlerinden dersler almıştır. Sonra Kûfe’ye gitmiş, orada Ebû Hanîfe’den iki buçuk yıl kadar ders almıştır. Ardından Basra’ya dönerek Ehl-i Re’y usulüne göre ders vermeye başlamıştır. es-Semtî, bu tercihinden dolayı, Ehli Hadîs’in dışlamasına ve ötekileştirmesine maruz kalmıştır. Bu makalede es-Semtî’nin ilim hayatı ve güvenilirliği terâcim (biyografi) ve tabakât kitaplarından tespit edilmeye çalışılmıştır. Onun hadisleri de hadis kaynaklarından çıkarılarak değerlendirilmiştir. Araştırmamızda es-Semtî’nin hayatının önemli bir kısmında Ehl-i Re’y ve Ehl-i Hadîs’e mensup pek çok hadis râvîsiyle ilişkide bulunduğu görülmüştür. Onun rivayet ettiği hadislerin bazı temel hadis kaynaklarında yer aldığı görülmüştür. Hakkındaki cerhlerin kaynakları kronolojik olarak değerlendirilmiş ve Semtî’ye yönelik olarak yapılan cerh faaliyetlerinin, onun hadislerini uydurma kategorisinde değerlendirmeye neden olacak kadar ciddi oldukları görülmüştür. Makalemizde bu iddiaların kaynakları kronolojik olarak değerlendirilmiş ve bunların mezhep taassubundan kaynaklandığı delilleriyle ortaya konulmaya çalışılmıştır.