Dukuri të hibridizimit leksikor dhe të interferimit kuptimor e morfosintaksor në të folmet Arvanitase dhe në zonën e “Helenofonisë Shqiptare”

Abstract

Kontaktet e shqipes me greqishten janë të hershme e shumëduarshe, por mungesa e burimeve të shkruara paramesjetare të saj e vështirëson gjurmimin diakronik të marrëdhënieve mes tyre. Sido që të jetë, gjurmët e leksikut të greqishtes së vjetër, e madje të dialektit dorik, në leksikun e shqipes, a më saktë në gjuhën mëmë të saj, dëshmojnë se paraardhësit e grekëve e të shqiptarëve të sotëm kanë kontaktuar qysh në kohë të lashta. Edhe pse teza për origjinën ilire të shqipes është vënë në dyshim përsëri kohët e fundit1, nuk mund të lihen jashtë vëmendjes të dhënat e Strabonit, i cili në të aguar të erës sonë shënonte që fiset epirote “janë përzier me fiset ilire”, e se “disa syresh janë dygjuhëshe” («ἀναμέμικται δέ τούτοις τά ἰλλυρικά ἔθνη» … «ἐνίοι δέ δίγλωττοι εισι» (Γεωγραφία ζ’ c 327)). Për mendimin tonë çështja nuk shtrohet në ka patur kontakte të hershme të gjuhës mëmë të shqipes me greqishten, por ka të bëjë më së shumti me kohën dhe vendin e zanafillës së tyre dhe me argumentimin e kësaj qasjeje me mjete gjuhësore2. Në këtë hulli, po marrim dy shembuj nga leksikografi aleksandrin Heziku, i cili jetoi në shek. V të erës sonë, dhe kësisoj e ndajnë nga Straboni po aq shekuj sa ndajnë shqipen e sotme nga burimet e para të shkruara të saj.