Diaspora: Bir “Anomalinin” Yeniden Değerlendirilmesi

Abstract

Çoğu zaman eksik ya da yanlış kavramsallaştırılmış olduğu iddia edilse de hem tarihsel ve hem de modern anlamlarıyla diaspora, disiplinler arası bir alan olarak tanımlanabilecek diaspora çalışmalarını ve gündelik politika alanlarını şekillendirmeye devam etmektedir. Ne var ki, ilgili literatürün diaspora yaklaşımına dair kavramsal arka planı, ulus-devletler sistemi içerisinde çoğu zaman sabit bir “anomali” veya meydan okuma olarak nitelendirilen, çokça hissi ve soyut kavramlarla ifade edilen, bir o kadar da tanımlayıcı ve sınırlayıcı olan diaspora yaklaşımlarını referans almaktadır. Bu çalışma, son yıllarda ilgili alanda ortaya çıkan yeni gelişmeler ve diaspora literatürüne müdahaleler açısından teorik tartışmaların ve çeşitli diasporik öznelliklerin ampirik örneklerinin bir arada değerlendirilmesiyle kendinden sonraki akademik tartışmalara ve yerel politik gündemin bir öznesi olan “Türk Diasporası”, “Ermeni diasporası” gibi çalışmalara yöntemsel ve kavramsal konularda katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla makale, klasik diaspora çalışmalarının hareket noktası olan dağılma (dispersion), anavatan yönelimi (homeland-orientation) ve sınırların devamlılığı (boundary-maintenance) varsayımlarına ilişkin güncel meydan okumaları bir araya getirerek anavatan-kimlik eksenine sıkışmış kavramsallaştırma karşısında sosyal bilimlerin mikro-milliyetçilik, sınırların geçişkenliği, entegrasyon, asimilasyon ve çeşitli formlarıyla transnasyonalizm üzerine genişleyen coğrafyalarını referans alan bir yaklaşımın gerekliliğini ortaya koymaktadır.