Zeydî Düşüncede Mütearız Hadisler Arasında Tercih Sebepleri Ahmet b. Süleyman(öl. 566/1191) Özeli

Abstract

Ahmed b. Süleyman (öl. 566/1191) hicrî altıncı asırda yaşamış Zeydî, fakih ve muhaddis bir ilim adamıdır. Onun Usulü’l-ahkâm li edilleti (li mesaili)’l-halâli ve’l-haram adlı eseri ahkâm hadisleri ve bu hadislerin değerlendirilmesinden oluşan en önemli eseridir. Eser, Zeydî düşüncenin ahkâm hadislerine bakış açısına, yorumlama yöntemlerine, aralarında ihtilaf olduğu düşünülen hadisler arasındaki ihtilafı giderme yöntemlerine ışık tutması açısından önemlidir ve bu konularda fikir verecek niteliktedir. Hadisler arasındaki ihtilafı giderme yöntemlerinden biri de tercihtir. Ahmed b. Süleyman, eseri içerisinde tercih yöntemine sıklıkla başvurmaktadır. Tercih, hadisler arasında görülen ihtilafı çözümleme yöntemi olduğu gibi aynı zamanda hadisleri yorumlamanın da bir ifadesidir. Bununla birlikte tercih faaliyetindeki kıstaslarda fikir birliğinin sağlanamamış olması önemli bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Gerek Ehl-i sünnet gerekse Şîa’nın bir kolu olan Zeydiyye gibi farklı düşüncelerdeki tercih faaliyetlerini ele almak bu problemin çözümünde bir nebze olsun etkili olacaktır. Bu çalışmada Zeydî muhaddis Ahmed b. Süleyman’ın ahkâm hadisleri arasındaki tercih kriterleri “Ravî ve İsnad ile İlgili Tercihler, Hadisin Metni ile İlgili Tercihler, İcmânın Tercihi, İhtiyatlı Olanı Tercih ve Bazı Kişilerin Öncelikli Olması” ana başlıkları altında ve Usulü’l-ahkâm adlı eseri çerçevesinde ele alınacaktır. Bu anlamda çalışmanın muhtelifü’l-hadis ilminin bir yöntemi olan tercih konusuna küçük de olsa bir katkı sağlayacağı kanaatindeyiz.