Türkçedeki “Su” ve Suyun Terim Olarak Örme, Dokuma ve İşleme Sanatlarına Yansıması

Abstract

Canlı hayatının devam ettirilmesinde suyun önemi büyüktür. Su olmadan hayatın devam ettirilmesi düşünülemez. Bu sebeple su, insanoğlunun her döneminde temel ihtiyacı olmuş, insanı maddi ve manevi yönden beslemiştir. Birçok toplumda, kutsal sayılan suyla ilgili inanışlar ortaya çıkmış suyun koruyucu gücünün olduğuna inanılmıştır. İnsanlar yaşam alanlarını suya yakın yerlerde devam ettirmişlerdir. Su ve insanoğlunun ayrılmaz birlikteliği, ortaya çıkarılan sanat eserlerine de yansımıştır. Dokuma, örme, işleme gibi el sanatlarında da bu birlikteliğin izlerini görmek mümkündür. Özellikle dokumacılıkta birçok su motifi bulunmaktadır. Bu motifler çeşitli nitelikleri dikkate alınarak adlandırılmış, bu adlandırmalar da Türkçenin söz varlığında önemli bir yer tutmuştur. Bu çalışmada Türklerde suyun önemine, “su” ile ilgili tanımlamalara ve dönemlere göre kullanımına değinildikten sonra bir terim olarak el sanatlarında kullanımına yer verilmiştir. Kaynaklarda geçen su ve suyolu motifi adları tablo ile gösterilerek günümüzde en çok kullanılan Derleme Sözlüğü, Tarama Sözlüğü ve Güncel Türkçe Sözlüğe yansıması açısından değerlendirilmiştir. Göstergebilim ve yapı bakımından değerlendirilen su ve suyolu adlarının Türk dilinin söz varlığında önemli bir yere sahip olduğu, su ve suyolu ile adlandırmalar yapılırken su ile ilgili inanmaların da etkili olduğu görülmüştür.