Dede Korkut'taki Türkistan

Abstract

Çağların içinden bin yılları aşarak bugünlere ulaşan Dede Korkut Destanları, Türk tarihi, coğrafyası, dili, edebiyatı, kültürü, sanatı, inanışları, hukuku gibi birçok alanda önemli bilgiler içermekte ve birçok araştırmacının ilgisini çekmektedir. Dede Korkut’ta birçok yer adı geçmektedir. Bunlardan biri Türkistan/Türküstan’dır. Türkistan’ın adı Dede Korkut Kitabı’nda iki boyda geçmektedir. Türkistan, Türklerin anayurdu Orta Asya’dadır. Dede Korkut Destanları’nda adı geçen Türkistan, Orta Asya’da Türklerin anayurdu olarak bilinen Türkistan’ı ifade etmektedir. Dede Korkut’taki Aladağ, Karadağ, Karaçuk, Kazılık Dağı, Türkistan, Amıt Suyu/Amu Derya, Demirkapı vb. birçok yer adı destanın tarihi coğrafyasını yansıtmaktadır. Türkistan ifadesi, az da olsa destandaki Farsça’nın etkisini göstermektedir. Anadolu-Azerbaycan bölgesi ve anayurt Orta Asya, tarihi ve kültürel olarak olduğu gibi, coğrafi ve yer adları olarak da birbiriyle bağlıdır. Anadolu ve Azerbaycan’ın her bir köşesi anayurt Türkistan’ın/Orta Asya’nın hatıralarıyla doludur. Bu makalede, Dede Korkut’taki Türkistan; destanın alt coğrafyası ve üst coğrafyasındaki yeri incelenmiştir.